آداب و دعاهای وضو
و سزاوار آن است كه در حالت وضو رو به قبله بنشینی و در حین نظر كردن به آب بگویی :
امام محمّد باقر علیه السّلام فرمودندكه : هر گاه از برای وضو ساختن دست در آب وارد کردی، بگو:
بسم الله و بالله ، اللهم اجعلنى من التوابین ، و اجعلنى من المتطهرین .
بنام خدا، و به یاری خدا، خداوندا مرا از توبه كنندگان و از پاكیزه گان قرار ده .
دعای هنگام وضو :
روایت شده است از امام جعفر صادق علیه السّلام که فرمودند :
روزی امیرالمؤمنین علیه السّلام با فرزند خود محمّد حنفیه - رضی الله عنه - نشسته بود كه گفت : ای محمّد برای من ظرفی از آب بیاور تا برای نماز وضو سازم. پس محمّد حنفیه امتثال امر پدر بزرگوار نمود و برای وضوی آن حضرت آب آورد. پس حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام از آن آب به دست راست خود برداشتند و بر دست چپ ریختند و در آن حین این دعا را خواندند:
بسم الله و الحمدلله الّذی جعل الماء طهورا و لم یجعله نجسا ؛
تبرّك می جویم در ابتدای این فعل به نام پروردگار خود، و سپاس و ستایش خدایی را كه آب را پاك و پاك كننده گردانید (تا به آن خود را از آلودگی ها پاك سازیم)، و آن را نجس نگردانید ( كه ما نتوانیم خود را به آن پاك سازیم). گفت : بعد از آن، حضرت استنجا فرمودند، یعنی در مقام تطهیر عورتین در آمدند و در آن حین این دعا را می خواندند:
اللّهمّ حصن فرجی ، و اعفه ، و استر عورتی ، و حرّمنی علی النّار ؛
خدایا نگاه دار عورت مرا از ملامست به بدن نامحرم ، و نظر افتادن غیر بر آن ، و بپوشان عورت مرا از چشم مردم ، و مرا بر آتش دوزخ حرام گردان . گفت : بعد از آن مضمضه كردند یعنی سه مرتبه به دست مبارك آب در دهان كردند، و در آن حین مبادرت به خواندن این دعا فرمودند:
اللّهم لقّنی حجّتی یوم القاك ، و اطلق لسانی بذكراك ؛
خدایا مرا تفهیم كن و حجت مرا به زبان من ده روزی كه به موقف لقای تو در آیم ( تا به آن توسّل جویم به جواب آنچه از من پرسند)، و گویائی ده زبان مرا به ذكر خود تا همیشه به آن مشتغل باشم. گفت : بعد از آن استنشاق كردند یعنی سه مرتبه به دست مبارك آب در بینی كردند و در آن حین این دعا را خواندند :
اللّهمّ لا تحرّم علی ریح الجنّه ، و اجعلنی ممّن یشمّ ریحها و روحها و طیبها ؛
خدایا بر من نسیم بهشت را حرام مگردان، و مرا از جمله ی آن كسانی كه استشمام آن می كنند و از نكهت و بوی خوش آن دِماغ جان را معطّر می سازند قرار بده . گفت : بعد از آن روی مبارك را شستند و در حال شستن این دعا را خواندند:
اللّهمّ بیض وجهی یوم تسودّ فیه الوجوه و لا تسوّد وجهی یوم تبیضّ فیه الوجوه ؛
خدایا مرا روزی كه بندگان گناهكار تو از خجلت بسیاری گناه خود سیاه رو می شوند، سفید رو گردان و مرا روزی كه بندگان نیكو كردار تو در جزای حسن كردار سفید رو می باشند، سیاه رو مگردان . بعد از آن دست راست را شستند، و این دعا را خواندند :
اللّهمّ اعطنی كتابی بیمینی و الخلد فی الجنان بیساری و حاسبنی حسابا یسیرا ؛
خدایا در موقف عرصات نامه ی اعمال مرا به دست راست من بده ، (و از تقصیرات من كه مقتض نامه به دست چپ دادن باشد در گذر) و خلود بهشت عنبر سرشت را به آسانی به من ارزانی دار، و چون مرا در معرض حساب آری حساب مرا به آسانی و سهولت انجام ده. بعد از آن دست چپ را شستند و این دعا را خواندند:
اللّهمّ لا تعطنی کتابی بشمالی و لا تجعلها مغلوله الی عنقی و اعوذبك من مقطّعات النّیران ؛
خدایا در موقف عرصات نامه ی اعمال مرا به دست چپ من مده، و آن را طوق گردن من مگردان، و پناه می برم به رحمت و مغفرت تو از جامه هائی كه از قطعه قطعه ی آتش فراهم شده است . و بعد از آن مسح سر كردند و این دعا را خواندند:
اللّهمّ غشّنی رحمتك و بركاتك ؛
خدایا رحمت و بركات نعمت خود را شامل من ساز. بعد از آن پاها را مسح كردند و این دعا را خواندند:
اللّهمّ ثبّتنی علی الصّراط یوم تزلّ فیه الاقدام و اجعل سعیی فیما یرضیك عنّی ؛
خدایا مرا بر پل صراط بر پای دار، و قدم های مرا از لغزیدن بر آن نگاه دار و همه ی سعی مرا بر امری كه متضمّن رضای تو از من باشد، مصروف بدار. بعد از آن سر مبارك بالا كردند و به جانب محمّد حنفیه نظر افكنده، فرمودند كه : ای محمّد، هر بنده از بندگان مؤمن كه وضو سازد مثل این وضویی كه من گرفتم و بگوید مثل آنچه من گفتم در هر وقت، هر آینه خداوند در جزای عمل او به ازاء هر قطره از قطرات آبی كه در آن وضو صرف كرده است، تا روز قیامت ملكی كه تقدیس و تسبیح و تكبیر او می كرده باشد، بیافریند ، و ثواب عمل او را تا روز قیامت در نامه ی اعمال آن بنده ی مؤمن ثبت گردانند، و ذلك فضل الله یوتیه من یشاء ( مفتاح الفلاح . ص 41 – 44(
کتاب شریف (( مفتاح الفلاح )) تألیف محمّد عامِلی ( شیخ بهایی ) رحمه الله می باشد.
* اندکی از کلمات و عبارات کتاب مفتاح الفلاح، با ادبیات روان تری نوشته شده است و با متن اصلی کتاب تفاوت ناچیزی دارد.
آداب وضو :
1 - مستحب است كه مصرف آب بیش از یك مد نباشد؛ (حدود 750 گرم )
2 - مسواك كردن ؛ هر چند با انگشت باشد. بهتر است كه با شاخه سبز شاخه اى كه هنوز خشك نشده است ، مسواك نمود. (چوب ادراك ) چرا كه مسواك نمودن ، دهان را پاكیزه ، بلغم را برطرف و حافظه را زیاد مى كند و باعث خشنودى حق تعالى است . گفته اند كه دو ركعت نماز بعد از مسواك زدن از هفتاد ركعت نماز به غیر مسواك با فضیلت تر است .
3 - اگر از ظرف وضو مى گیرد، آن را سمت راست خود قرار دهد و رو به قبله بنشیند.
4 - وقتى نگاهش به آب افتاد این دعا را بخواند: الحمدلله الذى جعل الماء طهورا و لم یجعله نجسا؛ حمد و سپاس شایسته خدایى است كه آب را پاك كننده قرار داد و آن را نجس و ناپاك نساخت .
5 - گفتن نام خدا ؛ (بسم اللّه و بالله ).
6 - شستن دست ها قبل از شروع وضو و گفتن : اللهم اجعلنى من التوابین و اجعلنى من المتطهرین ؛ خدایا مرا از توبه كاران و از پاكیزه كنندگان قرار بده.
7 - سه بار مضمضه كردن (گرداندن آب در دهان ). بهتر است كه آب را بیرون بریزد و بگوید: ((اللهم لقنى حجتى یوم القاك و اطلق لسانى بذكرات ؛ خدایا دلیلم را روزى كه ملاقات مى كنم تو را به دهانم گذار و زبانم را به ذكر خودت گویا كن !))
8 - سه بار استنشاق كردن ؛ یعنى آب در بینى كردن و بیرون ریختن و بگوید: اللهم لاتحرم على ریح الجنة واجعلنى ممن یشم ریحها و روحها و طیبها؛ خدایا بوى بهشت را بر من حرام مكن و مرا از كسانى قرار بده كه بو، نسیم و عطر بهشت را مى بویند.
9 - دو بار شستن صورت و دست ها.
10 - هنگام شستن صورت بگوید: اللهم بیض وجهى یوم تسود الوجوه و لاتسود وجهى یوم تبیض الوجوه خدایا مرا رو سفید كن روزى كه صورت ها سیاه مى شوند و سیاه مكن رویم را روزى كه چهره ها سفید مى شوند!))
11- با دست راست یك كف آب بردارد و در كف دست چپ بریز و سپس روى دست راست بریزد و بگوید: اللهم اعطنى كتابى بیمینى و الخلد فى الجنان ظهرى و لا تجعلها مغولة الى عنقى و اءعوذ الى عنقى و اءعوذ بك من مقطعات النیران ؛ خدایا نامه اعمالم را به دست چپم مده و آن را از پشتم نیز مده و آن را به گردنم نبند! پناه مى برم به تو از تكه هاى آتش !))
13 - مردها در شستن اول ، آب را بر پشت آرنج بریزند و در شستن دوم بر پیش آرنج قسمت داخلى بریزند؛ بر عكس زن ها.
14 - مستحب است كه آب روى قسمت بالاى آرنج ریخته شود.
15 - مستحب است كه آب را بر عضو بریزد، نه عضو را در آب فرو ببرد.
16 - مستحب است كه هنگام شستن ، دست را بر اعضا بكشد؛ هر چند بدون كشیدن دست ، شسته شود.
17 - مستحب است كه هنگام شستن صورت ، چشم ها را باز بگذارد.
18 - مستحب است كه در موقع مسح سر بگوید: اللهم غشنى رحمتك و بركاتك ؛ خدایا رحمت و بركاتت مرا فرا گیرد!
19 - سزاوار است كه هنگام مسح پاها بگوید: اللهم ثبتنى على الصراط یوم تزل الاقدام واجعل سعیى فیما یرضیك عنى یا ذاالجلال و الاكرام خدایا مرا بر صراط پا بر جا بدار؛ روزى كه پاها بلغزد و سعى و تلاش مرا در راهى قرار بده كه از من بپسندى اى صاحب جلال و اكرام !
20 - مستحب است كه بعد از اتمام وضو، بگوید: اللهم انى اسئلك تمام الوضوء و تمام الصلوة و تمام رضوانك و الجنه . الحمداللّه رب العالمین خدایا از تو درستى وضو و نماز و كمال رضوان و بهشت را مى خواهم . حمد براى خداست ؛ خدایى است كه پروردگار جهانیان است .
21 - خواندن سوره قدر؛ سه مرتبه بعد از وضو.
22 - استعمال بوى خوش.
مكروهات وضو :
1 - كمك گرفتن از دیگران در مقدمات قریبه وضو؛ مثل ریختن آب در دست وضو گیرنده .
2 - وضو گرفتن در محل استنجا؛ مثلا در توالت .
3 - وضو گرفتن از ظرفى كه طلاكوب یا نقره كوب است یا نقش صورت بر آن مى باشد.
وضو گرفتن با آب هاى زیر مكروه مى باشد :
الف ) آبى كه در آفتاب گرم شده باشد.
ب ) آبى كه در غسل واجب به كار رفته باشد.
ج ) آب متعفن .
د) آب چاهى كه حیوانى در آن افتاده قبل از كشیدن آب چاه به مقدار معین .
ه ) آبى كه در آن مار یا عقرب یا قورباغه مرده باشد.
و) آب نیم خورده زن حائض . ز) آب نیم خورده موش ، اسب ، قاطر، الاغ و حیوان نجاستخوار و مردارخوار، بلكه آب نیم خورده همه حیوانات حرام گوشت.
آداب معنوی 2000 عمل مستحب و مكروه- روح الله ولى ابرقوئى