محمدتقی سبحانی‌نیا*

چكیده

در میان نظریه‌های اخلاقی اندیشمندان غربی، نظریه سودگروی جرمی بنتام از جمله نظریاتی است كه با برخی گرایش‌ها و تمایل‌های بشر سازگاری زیادی دارد. به نظر می‌رسد كه وی تلاش كرده است نظریه اخلاقی خود را با اتكا به تمایلات بشری سازگار سازد. یكی از اشكال‌های این نظریه این است كه صرفاً مبتنی بر نگاه مادی طرح شده و صاحب آن همه چیز را درظرف دنیای مادی و این جهانی خلاصه كرده است. نظریه بنتام از سوی اندیشمندان پس از او از جهات مختلف نقد و بررسی شده است. نگارنده نوشته حاضر با رویكردی دیگر به نظریه او نگریسته و در پی تكمیل و تصحیح معیارهای هفت‌گانه بنتام با تكیه بر مضامین اخلاقی قرآن و حدیث در جهت تشویق بشر به سمت ایمان به خدا و معاد و رعایت اصول اخلاقی است. در این مقاله سعی شده است از یك سو، قوّت و كمال معارف اخلاقی اسلام آشكار شود و ازسویی دیگر، مشكلات و خلأهای نظریه بنتام به سبب نگاه مادی او و نادیده گرفتن جهان آخرت و زندگی ابدی انسان در جهان پس از مرگ، نمایان گردد.