عالم زاده نوری محمد*
 
 * پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم
 
چکیده: 

برخي قضايای عام يا مطلق اخلاقی در منابع دين، علی رغم ظاهر کلی، ازحيث سور اجمال دارند، حتی در مواردی يقين داريم گزاره ای کلی نيست، درحالی که ظاهراً به صورت مطلق يا کلی آمده است. اين موضوع ما را به ساير گزاره ها هم مشکوک می کند. در اين پژوهش برای کشف سور حقيقی اين گزاره ها علاوه بر مراجعه به تفاسير قرآن کريم و شروح روایی، از تحليل عقلی و منطقی و کشف دلالت های عرفی بهره گرفته و چند احتمال را کشف کرده ايم:

1) جزئی دانستن اين قضايا: اين احتمال علاوه براينکه خلاف ظاهر است، فقط مربوط به جايی است که سور قضيه ذکر نشده و قضيه مهمله باشد و در جاهايی که سور کلی صريح دارد، جاری نيست،

2) انصراف به فرد اکمل: اين احتمال نيز منوط به پذيرش قاعده انصراف است،

3) بيان اقتضا نه علّيت تامه، يعني؛ در نگاه نخست، اين گزاره ها را از مقوله تکاليف بدانيم و کليّت آن ها به اقتضای طبعشان باشد، نه در همه موارد،

4) ابتلا به تخصيص پس از قبول ظهور عرفی اين متون در عموم يا اطلاق، 5) حمل بر مراتب تشکيکی معنا. احتمال های سوم، چهارم و پنجم را مي توان با يکديگر جمع کرد.

منبع : http://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=313243