سیدحسین ركن‌الدینی*

چكیده

یكی از شیوه‌های دسته‌بندی مكاتب اخلاقی، تقسیم این مكاتب به واقع‌گرایی و غیرواقع‌گرایی بر اساس نظریه‌های مربوط به فرا اخلاق است. هر یك از مكاتب واقع‌گرا و غیرواقع‌گرا، لوازم و پیامدهایی را در پی دارند. از جمله لوازم و پیامدهای واقع‌گرایی اخلاقی، مطلق‌گرایی اخلاقی عنوان شده است. در این نوشتار تلاش شده تا ضمن اشاره به منبع این تقسیم‌بندی و ارائه تعریف مورد قبول از واقع‌گرایی اخلاقی و بیان مراد خود از مطلق‌گرایی و تفاوت آن با نسبی‌گرایی اخلاقی، با استفاده از نظریه‌های اندیشمندان اسلامی معاصر، پاسخ قانع‌كننده‌ای برای سؤال اصلی این نوشتار مبنی بر اینكه «آیا می‌توان جاودانه بودن اصول ارزش‌های اخلاقی را اثبات كرد؟» و نیز «نحوة استنتاج جاودانه بودن این اصول از واقع‌گرایی اخلاقی چگونه است؟» ارائه شود. بر این اساس، ضمن انتخاب دیدگاه خود مبنی بر مطلق‌گرایی حداقلی، دیدگاه سه اندیشمند اسلامی معاصر، یعنی شهید مطهّری، آیت‌الله جوادی آملی و آیت‌الله مصباح كه هر كدام تلاش كرده‌اند تا با تبیینی متفاوت، مطلق‌گرایی و جاودانه بودن احكام اخلاقی را اثبات كنند، نقد و بررسی شده و این نتیجه به دست آمده كه در مجموع، مطلق‌گرایی اخلاقی می‌تواند به عنوان یكی از پیامدها و لوازم واقع‌گرایی اخلاقی مورد توجه قرار گیرد و دست‌كم با توجه به تبیین آیت‌الله مصباح این مهم دست یافتنی است.