قرآن کریم، نسخه شفابخش بشریّت و نور هدایت در ظلمتکده دردآور و دهشتناک کنونى است. مصلحان و رهبران که سکان‏داران کشتى هدایت در این دریاى پرتلاطم هستند، هرچه با این کتاب آسمانى آشناتر باشند، جامعه را بهتر به ساحل مى ‏رسانند. آنچه در ذیل آمده، بخشى از سخنان مقام معظم رهبرى درباره این کتاب آسمانى است.

انس با قرآن‏

رهبر معظم انقلاب درباره انس با قرآن مى ‏فرماید:

در این فضاى آلوده مادیّات، شایسته است در دریاى بى کران معنویت قرآن کریم شنا کرد، تا از پلیدى ‏هاى دنیا پاک شد و این، جز با انس مدام با این کتاب آسمانى ممکن نیست.

تلاوت، مقدمه انس با قرآن‏

قرآن، کلام پروردگار مهربان است. خواندن و نگاه به آیات آن، زنگار را از دل مى زداید و انسان با تلاوت هر آیه، پله ‏اى از نردبان معنویت را طى مى کند. این تلاوت، خود زمینه انس را فراهم مى ‏آورد. مقام معظم رهبرى مدّظله در این باره مى‏ فرماید:

ما تلاوت برجسته قرآن را در این کشور دنبال مى ‏کنیم، براى این‏که انس با قرآن و تلاوت قرآن در بین مردم عمومیّت پیدا کند. عزیزان من! باید با قرآن انس پیدا کنید.^[۱]

صوت زیبا، زیور قرآن‏

تلاوت اگر زیبا باشد، در اعماق وجود انسان بیشتر نفوذ مى کند. در روایت، صوت خوش زیور قرآن معرفى شده است. امام صادق (علیه السلام) از پیامبراکرم (صلى الله علیه و آله) نقل مى ‏کند که فرمود:

لِکلِّ شى‏ءٍ حِلیَهٌ وحِلیَهُ القرآنِ الصَّوتُ الحَسَنُ؛^[۲]

هر چیزى زیورى دارد و زیور قرآن، صداى خوش است.

مقام معظم رهبرى مدّظله درباره تلاوت زیبا مى فرماید:

البته تلاوت قرآن با صداى خوش، کار بسیار خوبى است. روایت دارد که درباره ی امام سجاد (علیه السلام) و هم درباره امام باقر (علیه السلام) وقتى تلاوت مى ‏کردند، کسانى که از نزدیک محل تلاوت ایشان مى ‏گذشتند، زانوهایشان مى‏ لرزید و سست مى‏ شد و نمى ‏توانستند حرکت کنند، لذا مى ‏ایستادند تلاوت قرآن را گوش مى ‏کردند و وقتى حظّ و بهره مى ‏بردند، به راهشان ادامه مى ‏دادند.

تلاوت قرآن با صوت خوش و با آداب که شیوه خاصى دارد، موسیقى خاصى دارد، روش خاصى دارد، امور لازمى است. این‏ها انسان را نزدیک مى‏ کند؛ اما کافى نیست. اگر بخواهیم تشبیه کنیم، این‏طور مى‏ گوییم: قرآن را به صورت بناى مُعْظمى، داراى سالن‏ها و حجره‏ ها و زوایاى گوناگون و اعماق فراوان در نظر بگیرید. این عمارت وسیع و عظیم، سردر و مدخلى دارد. اگر آن مدخل را زیبا ساختیم، مردم براى ورود در آن عمارت، تشویق مى‏ شوند. مدخلِ آن بناى رفیع، همین تلاوت‏ هاى زیبایى است که این‏جا خواندند. کاشى ‏کارى دَمِ در، تلاوت قرآن است، حال وارد شوید. این کاشى‏ کارى، بسیار لازم است. زیباسازىِ تلاوت، امر لازمى است.^[۳]

البته باید قارى به این نکته توجه داشته باشد که تلاوت او، فقط تلفیق آهنگ‏ ها نیست؛ بلکه برجسته سازى معنا، از رسالت‏هاى هنرى او به شمار مى ‏آید. اشکال [دیگر] این است که وقتى قارى و تلاوتگر ، تلاوت مى ‏کند و این لحن ‏هاى زیبا و آهنگ‏ هاى خوب را فرا مى‏ گیرد و مى ‏خواند، تصوّر کند که کار او فقط همین تلفیق آهنگ ‏ها و بیان این الفاظ، با صداى خوش و با آهنگ خوش است. این هم یکى از اشکالات است که اگر پیش بیاید، ضرر دارد. قارى ما وقتى قرآن را تلاوت مى‏ کند، باید آن‏ چنان تلاوت کند که گویى قرآن در حال نزول به قلب مخاطب است؛ … شما باید قرآن را به گونه‏ اى تلاوت کنید که گویى این مفاهیم قرآنى و آیات قرآنکریم، در حال نازل شدن بر قلب مخاطب است. آهنگ‏ ها را با مضامین منطبق کردن و از آهنگ براى برجسته کردن معنا و مضمون آیه کمک گرفتن. این آهنگ‏ ها و این نغمه‏ هاى قرآنى، مهم‏ترین هنرش این است که بتواند کمک کند به این‏که آن مضمون برجسته شود و در ذهن مخاطب بنشیند.^[۴]

تهذیب، راه انس با قرآن‏

همنشینى با قرآن، سنخیتى خاص مى ‏طلبد. در قرآن آمده است:

لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ؛^[۵]

جز پاکان نمى‏ توانند به آن دست زنند [دست یابند].

امامان معصوم (علیهم السلام) در حدّ اعلاى طهارت، عِدل قرآن محسوب مى‏ شوند. هر شخص دیگرى که بخواهد با این اقیانوس بى‏ کران ارتباط برقرار کند، باید آلودگى گناه را از جان خود پاک کند.

رهبر فرزانه انقلاب مدّظله مى فرماید:

با قرآن باید مثل آینه مواجه شد؛ پاکیزه، براق و بى‏زنگار، تا قرآن در دل ما منعکس شود. قرآن باید در جان ما انعکاس پیدا کند. این، همیشه و براى همه نیست؛ براى کسانى است که دلشان را با صفاى باطن و نفس پاکیزه کنند؛ با ایمان، با باور و با قبول با قرآن مواجه شوند، والّا کسانى ‏که دل معاند دارند، بناى برنشنیدن و نفهمیدن دارند، نواى قرآن، کلام قرآن و پیام قرآن در دل آن‏ها اثرى نمى ‏کند.

وَ لَوْ أَنَّنا نَزَّلْنا إِلَیْهِمُ الْمَلائِکَهَ وَ کَلَّمَهُمُ الْمَوْتى وَ حَشَرْنا عَلَیْهِمْ کُلَّ شَیْ‏ءٍ قُبُلًا ما کانُوا لِیُؤْمِنُوا إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللهُ ...^[۶]

اگر براى برخى افراد، زمین را به آسمان بدوزى، این دلِ ناباور و زنگار گرفته، نزدیک نمى ‏شود و ایمان نمى ‏آورد؛ لذا قرآن را مى ‏خواند، امّا به قرآن نزدیک نمى‏ شود.^[۷]

آثار انس با قرآن‏

انس با کلام الهى داراى آثارى است. برخى از آن‏ها عبارتند از:

الف. پاسخگویى به مسائل‏

یکى از دغدغه هاى ما پاسخگویى به سوالات ما است همچنین زندگى، توأم با مشکلات است و انسان، در پى راه حل آن‏ها است. یکى از آثار انس با قرآن، ارائه همین راه حل‏ ها است. مقام معظم رهبرى مدّظله در این باره مى ‏فرماید:

البته هنوز خیلى فاصله است تا آن‏جا که همه ملت ما، همه جوانان ما، مرد و زن ما، با قرآن انس پیدا کنند. وقتى انس با قرآن پیدا شد، آن وقت این مجال به وجود خواهد آمد که انسان از قرآن استفتا کند، سخن قرآن را در زمینه مسائل گوناگون زندگى بخواهد و بشنود. این، در سایه انس با قرآن انجام خواهد گرفت، والّا این‏گونه نیست که هر کس قرآن را بدون هیچ انسى باز کند و یک مطلبى را از درون آن پیدا کند؛ نه، خیلى اوقات قرآن دست نمى‏ دهد. دل نمى‏ تواند خود را به مفاهیم قرآنى و معانى قرآنى نزدیک کند؛ ولى‏ انس که باشد، این عملى خواهد شد. پس این‏ها مقدمه براى انس با قرآن است.^[۸]

رهبر معظم انقلاب مدّظله، جایى دیگر، اسباب بازگشایى گره‏ها را تدبر در حکمت‏هاى قرآنى دانسته و چنین توصیه مى‏ کنند:

باید به قرآن نزدیک شد. شما جوان‏ هاى عزیز و همه جوان‏ هایى که این حرف را در سرتاسر کشور مى ‏شنوید، بدانید در قرآن حکمت هست، نور هست، شفا هست. عقده ‏هایى که بر اثر چالش ‏هاى موجود مادى دنیا در دل و جان انسان به‏ وجود مى‏ آید، سرانگشت حکمت قرآنى مى ‏تواند همه این عقده‏ ها را باز کند. این، واقعیت است. دل ‏ها را باز مى‏ کند، شرح صدر مى‏ دهد، امید مى ‏دهد، نور مى ‏دهد، عزم راسخ براى حرکت در صراط مستقیم مى‏ دهد. با قرآن باید مواجه شد و این‏ها را گرفت.^[۹]

جوانان، سرمایه انسانى یک جامعه به شمار مى ‏آیند. ایجاد تحریف و شبهه در اعتقادات این گروه، از سلاح‏ هاى دشمن است و راه مبارزه با این حربه، انس با قرآن مى باشد. رهبر معظم انقلاب مدّظله مى فرماید:

اگر جوان مسلمان با قرآن انس پیدا کند و فرصت تدبّر در قرآن را به خود بدهد، بسیارى از شبهات دشمنان بى ‏اثر خواهد شد.^[۱۰]

ب. هدایت به نور

تنها با کمک نور معنویت و معرفت مى‏ توان در این ظلمتکده دنیایى قدم برداشت و به سر منزل مقصود رسید. این نور، در سایه انس با قرآن به دست مى‏آید. رهبر انقلاب اسلامى مدّظله در این زمینه مى ‏فرماید:

اگر با قرآن انس پیدا کنید، مى‏ بینید که دل و جان شما نورانى مى‏ شود. به برکت قرآن، بسیارى از ظلمات و ابهام‏ ها از قلب و روح انسان زدوده مى‏ شود. آیا این بهتر نیست؟ «یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّور». به وسیله قرآن است که خداى متعال مى ‏فرماید: «اللهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّور».^[۱۱] به برکت قرآن است که انسان از ظلمات اوهام، اشتباهات، خطاها ، به نور هدایت راه پیدا مى ‏کند. قرآن، کتاب معرفت است. ما در زمینه زندگى، در زمینه آینده، در زمینه تکلیف کنونى، در زمینه هدف از بودن و در بسیارى از زمینه ‏هاى دیگر، خیلى از مسائل را نمى‏ دانیم. بشر، مشحون به جهالت ‏ها است و قرآن، براى انسان معرفت مى ‏آورد.^[۱۲]

دستاوردهاى عظیم دیگرى در سایه انس با قرآن کریم نصیب انسان مى ‏شود که بهره‏مندى از هر یک، براى سعادت کافى است. رهبر فرزانه انقلاب مدّظله در سخنى به برخى از این دستاوردها اشاره مى ‏کرده و چنین مى ‏گوید:

معرفت، نجات، سلامت، رشد و تعالى و تقرب انسان به سوى خداى متعال، از دستاوردهاى قرآن کریم است که تنها با انس و تدبّر در قرآن کریم به دست مى‏ آید.^[۱۳]

ج. تربیت صحیح‏

زنان نیمى از پیکر جامعه را تشکیل مى ‏دهند. نقش آن‏ها به عنوان مادر در صلاح یا فساد جامعه قابل انکار نیست. اگر این گروه با قرآن انس داشته باشند، بى‏تردید آینده جامعه نیز قرآنى خواهد شد.

مقام معظم رهبرى مدّظله این مهم را چنین بیان مى ‏فرماید:

اگر زن‏ها با قرآن مأنوس شوند، بسیارى از مشکلات جامعه حلّ خواهد شد؛ چون انسان ‏هاى نسل بعد در دامن زن پرورش پیدا مى ‏کند و زنِ آشناى با قرآن و مأنوس با قرآن و متفاهم با مفاهیم قرآن، مى ‏تواند در تربیت فرزند تأثیرات زیادى داشته باشد.^[۱۴]

پیوست‌ها:

[۱] . از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار قاریان قرآن کریم.

[۲] . کافى، ج ۲، ص ۶۱۵.

[۳] . از بیانات مقام معظم رهبرى در مراسم اختتامیه مسابقات قرائت قرآن،/ ۱۰/ ۳۷۳.

[۴] . از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار با قاریان قرآن ۲۲/ ۶/ ۳۸۶.

[۵] . سوره واقعه: ۷۹.

[۶] .[ و حتّى‏] اگر فرشتگان را بر آن‏ها نازل مى‏کردیم و مردگان با آنان سخن مى‏ گفتند و همه چیز را در برابر آن‏ها جمع مى‏ کردیم، هرگز ایمان نمى‏ آوردند، مگر آن‏که خدا بخواهد؛ ولى بیشتر آن‏ها نمى‏ دانند. سوره انعام: ۱۱۱.

[۷] . از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار قاریان قرآن کریم،/ ۱۰/ ۳۸۴.

[۸] . از بیانات معظم له در جمع قاریان قرآن در روز اول ماه رمضان، ۳۱/ ۵/ ۱۳۸۸( با اندکى تصرف).

[۹]. از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار قاریان قرآن کریم،/ ۱۰/ ۳۷۳.

[۱۰] . از بیانات معظم له در دیدار جمعى از حافظان و قاریان قرآن نونهال و نوجوان کشور، ۲۸/ ۰۶/ ۳۸۰.

[۱۱] . سوره بقره: ۲۵۷.

[۱۲] . از بیانات مقام معظم رهبرى در مراسم اختتامیه مسابقات قرائت قرآن،/۱۰/ ۳۷۳.( با اندکى تصرّف).

[۱۳] .مراسم اختتامیه یازدهمین دوره مسابقات بین‏ المللى قرآن کریم،/ ۱۰/ ۳۷۳.

[۱۴] . از بیانات معظم له در دیدار جمعى از بانوان قرآن‏ پژوه کشور، ۲۸/ ۰۷/ ۳۸۸.( با اندکى تصرّف).