نقد و بررسی رويکرد سواد اخلاقی از منظر عامليت انسانی
نویسندگان: سجاديه نرگس*
* دانشگاه تهران
چکیده:
هدف اصلی اين پژوهش، بررسی و نقادی مفهومی جديد در عرصه تربيت اخلاقی به نام سواد اخلاقی است. در سال های اخير مفهومی با نام «سواد اخلاقی» مطرح شده و متناظر با آن رويکردی در تربيت اخلاقی شکل گرفته که تلاش دارد با تعريف اخلاق در قالب مفهوم سواد، آن را به مدرسه بازگرداند. نوشتار حاضر در نظر دارد تا با تحليل منطقی و نيز تحليل زبانی اين ترکيب، برخی زوايا، افق ها و چالش های پيش روی آن را نشان دهد. تحليل منطقی اين ترکيب مفهومی نشان می دهد که در اين ترکيب، مولفه هايی چون صلاحيّت، دانش و اکتساب بايد هم نشين مولفه هايی چون قاعده، ارزش و کنش انسانی باشند. از سوی ديگر، تحليل زبان فنی-رسمی اين حوزه نشان از حضور سه مولفه حساسيت اخلاقی، استدلال ورزی اخلاقی و تخيل اخلاقی در مقام مولفه های سازنده آن دارد. درنهايت، ارزيابی اين دو نوع تحليل در کنار الزامات عامليت انسانی، چالش هايی را پيش روی اين رويکرد قرار می دهد. اين چالش ها عبارت اند از: کاهش گرايی در تفسير از اخلاق در قالب سواد، تعارض های مفهومی مفاهيم زيرساز سواد اخلاقی، همپوشی مفهومی عناصر زيرساز سواد اخلاقی و ترديد در کفايت سواد اخلاقی برای تحقق انسان اخلاقی.
منبع: نشریه پژوهش نامه مبانی تعليم و تربيت (مطالعات تربيتی و روان شناسی مشهد) : پاييز و زمستان 1394 , دوره 5 , شماره 2; از صفحه 88 تا صفحه 109 .