سال پنجم، شماره اول، پیاپی 15، بهار و تابستان 1393

علیرضا شهریاری / كارشناس ارشد فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره alireza1424yasen@gmail.com

دریافت: 2/7/1391 ـ پذیرش: 4/12/1391

چكیده

مسئولیتِ اخلاقی یا در معرض بازخواست بودن نسبت به وظایفِ اخلاقی، در اخلاق اسلامی صرفاً در برابر خداوند معنا پیدا می كند. تلاش انسان در نیل به هدف، در پرتو مسئولیت است كه معنا دار شده، شتاب فزاینده ای پیدا خواهد كرد. عدمِ مسئولیت، زندگی فردی و اجتماعی انسان را به مخاطره انداخته، نظام اجتماعی را دچار اختلال می كند. اولین و مهم ترین بحث در این زمینه، بحث از مبانی نظری و مبانی هستی شناختی مسئولیت اخلاقی است. این پژوهش با رویكرد تحلیلی، به بررسی خاستگاه هستی شناختی مسئولیت اخلاقی انسان در اخلاق اسلامی می پردازد. از جمله این مبانی، اصل وجود خداوند، توحید، حاكمیت مطلق و قدرت فراگیر الهی، حكمت، عدل و رحمت خداوند می باشد. فوائد اثبات این اصل عبارتند از: انسان ها نسبت به حقوق خداوند و دیگران مسئولند؛ انسان نسبت به هر فعلی كه در رشد كمال اختیاری وی تأثیرگذار است، مسئولیت دارد؛ فساد و تباهی در عالم، مستقیم و یا غیرمستقیم، مسئولیت آور است؛ هدایت جز از طریق مسئول بودن انسان امكان ندارد؛ مسئول نبودن انسان با حكمت، عدل، رحمت الهی و نظام احسن در تضاد است.

http://marefateakhlagi.nashriyat.ir/node/156