بازشناسی دلالت های تربیتی نماز از دیدگاه امام خمینی (ره) (دراسة تجديدية لمؤشرات الصلاة التربوية من وجهة نظر الإمام الخميني (رحمه الله))
عنوان نشریه:
معرفت اخلاقی : تابستان 1391 , دوره 3 , شماره 3 (پیاپی 11) ; از صفحه 59 تا صفحه 72.
نویسندگان:
قادری مقدم محمدابراهیم, سبحانی نژاد مهدی
چکیده:
چکیده فارسی:
حرکت در راستای بومی سازی علوم انسانی و تدوین الگوی اسلامی ایرانی در ابعاد گوناگون، نیازمند مطالعه و تحلیل درباره آرا و اندیشه های اندیشمندان مسلمان است. امام خمینی (ره) به عنوان مصداقی از انسان کامل و اندیشمندی مسلمان، آرا و رهنمودهای ارزنده ای در وجوه عرفانی، اخلاقی، کلامی، فلسفی، فقهی و تربیتی ارائه کرده است. ایشان اهداف و خط مشی کلی را در باب تربیت، بیان نموده و برترین مکتب تربیتی را نیز، مکتب اسلام دانسته است. همچنین نماز را عمود دین و بنا بر اندیشه اسلامی «رأس الاسلام» دانسته و برای آن جایگاهی ویژه قائل شده است. امام خمینی (ره) نماز را «ترکیب قدسی» و «نسخه جامعه» برای بشر شمرده است. با عنایت به مباحث فوق، مساله اساسی، بازشناسی دلالت های تربیتی نماز از دیدگاه امام خمینی (ره) با محوریت کتاب سرالصلوه است.
روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بوده و عمده ترین دلالت های تربیتی حاصل از مطالعه انجام شده نیز در ساختاری از مبانی، اصول و روش های تربیت اسلامی تنظیم و ارائه شده است. یافته ها نشان می دهد که از نظر امام خمینی (ره)، نماز وجوه متعددی در جنبه های گوناگون فرایند تربیتی داشته (مبانی، اصول، اهداف و روش) و نمازگزار می تواند سیر به طریق حق و مراحل اسفار اربعه عرفان و احوال سالک را در هر رکعت خود محقق و متبلور کند.
چکيده عربي:
لقد طرح الإمام الخميني (رحمه الله) آراءا ونصائح قيمة في مجالات العرفان والأخلاق والكلام والفلسفة والفقه والتربية. ففي مجال التربية، قام ببيان أهداف وسبل عامة واعتبر أن الإسلام هو أفضل المدارس التربوية، ورأي أن الصلاة هي عمود الدين، وانطلاقا من الفكر الإسلامي فقد اعتبرها (رأس الإسلام) وأكد علي مكانتها السامية في كونها (تركيب قدسي) و (وصفة المجتمع) بالنسبة لبني آدم. موضوع البحث في هذه المقالة يتمحور حول دراسة تجديدية لمؤشرات الصلاة التربوية من وجهة نظر الإمام الخميني (رحمه الله) بالاعتماد علي كتاب (سر الصلاة). أما الأسلوب الذي اتبعه الباحث فهو نظري من نوع تحليل المضمون، حيث قام بتنظيم أهم المؤشرات التربوية التي توصل إليها من خلال دراسته في إطار مؤلف من مبادئ وأصول وأساليب تربوية إسلامية. وقد أثبتت نتائج البحث إلي أن الإمام الخميني (رحمه الله) يري أن الصلاة تتضمن عدة أوجه في نواحي مختلفة خلال عملية التربية (المبادئ، الأصول، الأهداف، الأسلوب)، إذ من شأنها أن تحقق وتبلور السير في طريق الحق ومراحل الأسفار الأربعة للعرفان وأحوال السالك في كل ركعة من ركعاتها.