توفیق الهی
سلام عليكم، توفيق چیست؟ چگونه به دست می آید و از انسان سلب مي شود؟
كلا عوامل سلب توفيق از عبادت به دو گروه عمده دسته بندي مي شود :
الف : عوامل مادي
كه برخي از اين عوامل شامل موارد ذيل مي باشد
1- فقدان برنامه ريزي و نظم در زندگي.
از مهمترين عوامل مادي كه مانع از توفيق درك عبادت مي گردد فقدان برنامه ريزي و نظم در زندگي مي باشد مانند فقدان برنامه اي منظم براي خواب و يا ايجاد مشغله هاي پراكنده و فراتر از توانايي هاي خود كه نتيجه اي جز ايجاد خستگي مفرط ندارد .
2- پرخوري در شب .
حضرت عيسي (علي نبينا و آله و عليه السلام ) خطاب به بني اسرائيل فرمود: « اي بني اسرائيل ! خوردن خود را زياد نكنيد، زيرا هر كس بر خوردن خود بيفزايد، بر خوابيدن خود هم مي افزايد و هر كس كه بر خواب خود بيفزايد، از نماز كم مي گذارد (و در نتيجه) در زمره غافلان نوشته مي شود» (ورام ابن ابى فراس ، مجموعة ورام( تنبيه الخواطر) ، مكتبه فقيه ، قم ، اول ، ج1، ص: 47) .
3- كسلي و تنبلي افراد .
4- غرق شدن در مسائل مادي و دنيويي .
حضرت عيسي (علي نبينا و آله عليه السلام ) نقش دنيا زدگي را در بي حوصلگي افراد نسبت به عبادات اينچنين ترسيم مي نمايد كه : همچنان كه بيمار بر غذاى لذيذ نگاه مي كند و بدليل شدت درد لذّت آن را نمىچشد، همچنان فرد دنيادار نيز همراه با عشق به مال نه لذّتى از عبادت مىبرد و نه شيرينى و حلاوتش را مىچشد (حسن بن شعبه حرّانى ، تحف العقول ، بهراد جعفرى ، اسلاميه ، تهران ، 1380 ش، اول ، ص 483) .
5- خوردن غذاهاي نامناسب .
ب : عوامل معنوي
1- ضعف در خداشناسي
يكي از مهمترين عوامل معنوي كه موجب مي شود تا انسان نسبت به نماز صبح به سختي از خواب بيدار گردد ، عدم معرفت و شناخت نسبت به خداوند متعال و الطاف وي مي باشد .
فرض كنيد اگر با يكي از مسولين كه حل مشكل تان در دست اوست قراري گذاشته ايد . و يقين داريد كه وي در همان ساعت مقرر منتظر شما است . آيا واقعا شب به راحتي مي خوابيد و دير بر سر قرار حاضر شده و يا با كسلي با وي مواجه مي شويد؟
اگر انسان واقعا نسبت به الطاف الهي كمترين معرفتي داشته باشيم و بداند كه كسي كه قرار است به هنگام نماز با وي صحبت كند هماني است كه ما را از نيستي به دنيا آورده و تمامي نعمت هاي خود را نيز بر ما ارزاني داشته تا به نهايت كمال و درجات بالاي بهشتي دست پيدا كند . او همانيست كه اختيار كمي و زيادي روزي ما را دارد ؛ هماني است كه مرگ و زندگي ما در يد قدرت اوست و ... با اين حال آيا نسبت به نماز با بي حالي برخورد خواهيم كرد و يا آنكه سر از پا نشناخته و با تمام وجود به اقامه نماز عاشقانه خواهيم پرداخت .
2- گناه
اعمال و رفتاري كه انسان در طي روز انجام مي دهد نقش بسيار مهمي در توفيق انسان نسبت به عبادات دارد يعني هر چه در طي روز كارهاي شايسته از انسان سر بزند توفيقات انسان نيز براي اعمال خوب ديگر بيشتر فراهم مي شود و هر چه به گناه آلوده شود توفيق اعمال خوب از وي سلب مي گردد ؛ لذا بايد نسبت به اين مساله بسيار حساس بود تا بواسطه گناه درك لذت سحرخيزي را از دست نداد .
بعضي از گناهان كه معمولا دامنگير جوانان از جمله دانشجويان مي باشد از قرار ذيل است .
- ديدن صحنه هاي و تصاوير غير اخلاقي از طريق اينترنت ، ماهواره ، تلفن همراه و ...
- چشم چراني
- برقراري روابط نامشروع با جنس مخالف
- استفاده از غذاهايي كه حلال نيستند.
- استفاده از غذاهايي كه پاك نيستند.
- دروغ گفتن
- استهزاء و تحقير ديگران
- ايجاد مزاحمت و آزار همكلاسي ها و يا هم خوابگاهي ها
3- ضعف اراده : عبادت عزم مي خواهد. دوست داشتن تنها كافي نيست ، بايد با تصميم جدي خوابيد. ضعف اراده از مهم ترين عوامل محروم ماندن از عبادت مي باشد. بايد با اين ضعف و سستي اراده مبارزه كرد. امام علي (علیه السلام) مي فرمايند: « ضادوا التواني بالعزم» (عبد الواحد تميمى آمدى ، تصنيف غرر الحكم و درر الكلم ، دفتر تبليغات ، قم ، 1366 ش ،اول ، ص: 476) ؛ « به وسيله عزم ، با سستي مبارزه كنيد».