آیا حسن و قبح اخلاقیات عقلی و ذاتی هستند ؟

حسن و قبح عقلی
اصل حسن و قبح عقلی در كلام عدلیه جایگاه برجسته‎ای دارد، و به عنوان مبنا و شالوده بحث‎های عدل در كلام اسلامی به شمار می‎رود. بدین جهت، متكلمان عدلیه در آغاز مبحث عدل الهی به بحث درباره این اصل پرداخته‎اند.
تبیین قاعده حسن و قبح عقلی
مفاد قاعده حسن و قبح عقلی دو چیز است:
1. افعالی كه از فاعل‎های آگاه و مختار صادر می‎شوند در نفس الامر از دو قسم بیرون نیستند، یا صفت حسن و یا صفت قبح (مقام ثبوت(.
2. عقل انسان به طور مستقل می‎تواند حسن و قبح برخی از افعال را تشخیص دهد (مقام اثبات).
توضیح مطلب نخست این است كه بر افعال انسان دو گونه عناوین مترتب می‎گردد. عناوین اولیه و عناوین ثانویه.
عناوین اولیه عناوینی‎اند كه افعال را از جنبه تكوینی از یكدیگر جدا می‎سازند، مانند عناوین أكل، شرب، قیام، قعود، تكلم، حركت، سكون و نظایر آنها كه افعال از نظر این عناوین به حسن و قبح وصف نمی‎شوند و فقط حسن تكوینی دارند. عناوین ثانویه عناوینی‎اند كه بر عناوین نخست مترتب می‎شوند، و به اعتبار آنها افعال به حسن یا قبح وصف می‎شوند مانند عناوین، عدل، ظلم، صدق، كذب و عمل به عهد، نقض عهد، وفای به وعده، خلف وعده و نظایر آنها. این عناوین را به اعتبار این كه منشأ اتصاف افعال به حسن و قبح بر می‎گردند، عناوین مُحسِّن و مُقبِّح نیز می‎گویند. و حسن و قبح ذاتی مربوط به همین عناوین است، نه عناوین اولیه.
بنابراین مفاد حسن و قبح عقلی این است كه اولاً: از نظر عقل افعال فاعل‎های آگاه و مختار با توجه به عناوین ثانویه آنها یا صفت حسن دارند و یا صفت قبح. ثانیاً: عقل انسان به طور مستقل می‎تواند برخی از این حسن و قبح‎ها را بشناسد و برخی دیگر را از طریق وحی و شرع می‎شناسد.

....

ادامه متن را از لینک زیر دریافت نمایید: