با چه راهكارهایی رنج را مدیریت كنیم وآن را تبدیل به لذت كنیم؟

هر رنج و مشقّتی برای اینكه آسان شود نیاز به وسیله و روش برخورد متناسب با خود دارد تا بتوان به كمك آن، مشكل را از میان برداشت. شما برای اینكه بتوانید پیچ یا مهره ای را باز كنید باید آچاری را به كار گیرید كه متناسب و هم اندازه با همان پیچ و مهره ساخته شده است. اگر آچار متناسب نباشد، علاوه بر اینكه پیچ باز نمی شود ممكن است مشكلاتتان را نیز دوچندان كند. مثلا شما هیچگاه نمی توانید با پیچ گوشتی، چرخ ماشین را تعویض كنید. چرا كه پیچ گوشتی وسیله متناسب چنین كاری نیست.

همه ما انسانها به فراخور حال خود مشكلات و سختی هایی در زندگی داریم كه برای هموار شدن مسیر زندگی و رسیدن به كمال باید این سختی ها و مشكلات را با ابزار متناسب با همان مشكل حل و فصل كرد. بعضی از مشكلات ما انسانها مادی است و برخی دیگر از این مشكلات، معنوی، و یا تركیبی از معنوی و مادی می باشند كه با ابزار مخصوص به خودشان باید با آنها روبرو شد. اما آنچه كه دانستن آن بسیار ضروری می باشد، این نكته است كه مشكلات و راحتیها و تمام اتفاقاتی كه در زندگی برای انسان رخ می دهد همه امتحانات الهی است و مهم قبولی در این امتحانات است.

«موفقیت بر مشكلات»

گرچه توانمندى انسان در مواجه با مشكلات به عواملى در مراحل تربیتى و شرایط رشد نیز بستگى دارد، اما اساس این ویژگى از منظر قرآن و روایات، در بینش و اعتقادات و هدفی كه انسان دارد نهفته است؛ خداوند در آیه 156 سوره بقره مى‏ فرماید: و قطعاً شما را به چیزى از ترس و گرسنگى و كاهشى در اموال و جانها و ثمرات زندگى مى‏آزماییم؛ و بشارت باد بر شكیبایان؛ كسانى كه چون مصیبتى به آنان رسد، گویند: «انا لله و انا الیه راجعون؛ ما از خداییم و به سوى او باز مى‏ گردیم». قطعا مشكلات وسیله ای هستند برای امتحان انسانها و طبق فرموده خداوند در مواجه با مشكلات شخصی پیروز و سربلند است كه بیشتر به یاد خداوند باشد و از او استمداد جوید. كسی كه خداوند را مالك علی الاطلاق هستی می داند و همه چیز را از خدا و برای او می داند، دیگر در مواجه با مشكلات زبان به گله و شكایت نمی گشاید. چرا كه خود را مالك چیزی نمی داند تا برای نرسیدن و یا از دست دادن آن شكوه كند. می داند صبر بر مشكلات وسیله ایست برای تقرب جستن به خداوندی كه هدف اصلی از خلقت را عبادت و بندگی انسانها قرار داده است و صبر وسیله ایست برای نیل به این مقصود اگر مصلحتش در آن باشد.

«عوامل افزایش دهنده صبر و تحمل»

تاریخ آزمایشگاه افراد و جوامع مختلفی است كه مورد آزمایش و امتحان قرار گرفته‏اند، كه برخی موفق و برخی دیگر ناموفق و شكست خورده‏اند دقت و تأمّل در این آزمایشگاه می‏تواند ما را به رمز موفقیت و صبر آنان بر مشكلات رهنمون دهد از مهم‏ترین عوامل افزایش صبر و استقامت می‏توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1 .ایمان به هدف: ایمان به هدف محرك باطنی و درونی است كه انسان را به سوی هدف می‏كشاند و سختی‏ها و مشكلات را آسان و هموار می‏نماید و باعث می شود تا انسان در گرفتاری‏ها با دلی مطمئن و آرام به راه خود ادامه ‏دهد. هر چه ایمان به راهی كه می رویم بیشتر باشد موفقیت و تحمل سختیها و مشكلات نیز در طول مسیر آسانتر است. و خداوند نیز روشن بینی بیشتری به انسان می‏دهد كه در انتخاب راه مضطرب و سرگردان نشود چنان كه در قرآن می‏فرماید: (وَالَّذِینَ جاهَدُوا فِینا لَنَهْدِینَّهُمْ سُبُلَنا - كسانی كه در راه ما به جهاد (كوشش و تلاش) برخیزند ما آنها را به راه‏های خود دعوت می‏كنیم. عنكبوت 69)

2 .تقوا و پرهیزكاری: از مؤثرترین رمزهای موفقیت انسان كه راه برون رفت وی را در گرفتاری‏ها و مشكلات هموار می‏سازد و صبر و استقامت او را در برابر مشكلات دوچندان، تقوا و پرهیزكاری است كه آیات بیشماری بر آن تأكید می‏ورزد. (وَمَنْ یتَّقِ الله یجْعَل لَهُ مِنْ أمْرِهِ یسراً - هر كس از خدای تقوا پیشه كند و پرهیزكار باشد خدا مشكلات كار او را آسان گرداند. طلاق 4). (یا أیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِن تَتَّقُوا الله یجْعَل لَكُمْ فُرْقاناً - ای اهل ایمان اگر خدا ترس و پرهیزكار شوید خدا به شما فرقان بخشد. انفال 29). همانطور كه گفتیم تقوا و دل بریدن از غیر خدا باعث می شود تعلقات انسان به این دنیا اندك شود و در نتیجه تحمل سختیها و ناملایمات آسانتر.

3 .دنیاشناسی: یكی دیگر از عوامل موفقیت و تمرین صبر شناخت صحیح دنیا است كه این جهان گذرگاهی بیش نیست و محل پاداش و مجازات نمی‏باشد، این حقیقت در جمله «اِنّا لله وَاِنّا اِلیهِ راجِعُون» به آن تصریح شده است، كه ما به فرمان خدا آمده و به سوی او برخواهیم گشت. بقره 155). پس غم و غصه برای جهان گذرا چه فایده ای جز حسرت خواهد داشت.

4 .علم به آگاهی خداوند: توجه به این حقیقت كه همه این حوادث در پیشگاه خداوند رخ می‏دهد و او از همه چیز آگاه است. كسانی كه در یك مسابقه دشوار و طاقت فرسا شركت دارند همین كه احساس می‏كنند جمعی از دوستانشان در اطراف میدان مسابقه آنها را می‏بینند تحمل مشكلات برای آنها آسان می‏شود و با شوق و عشق بیشتری به نبرد با حوادث برمی‏خیزند. جایی كه حضور چند نفر تماشاچی چنین اثری در روح انسان بگذارد توجه به این حقیقت كه خداوند مجاهدتهای ما را در صحنه‏های آزمایش می‏بیند عشق و شوری وصف ناپذیری برای ادامه این جهاد در ما ایجاد خواهد كرد.( مكارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج1، ص 532)

5 .تجربه تاریخی: توجه به تاریخ پیشینیان و بررسی عملكرد آنان در برابر آزمایشهای الهی برای پندپذیری و آماده ساختن روح انسان نسبت به امتحانات پروردگار بسیار مؤثر است اصولاً اگر انسانی در مسایلی كه برای او پیش می‏آید احساس تنهایی كند از نیروی صبر و مقاومتش كاسته خواهد شد امّا توجه به این حقیقت كه این مشكلات و آزمایش‏های سخت الهی برای همه اقوام و ملتها در طول تاریخ وجود داشته است سبب افزایش نیروی پایداری انسان می‏گردد و به همین دلیل قرآن مجید به طور مكرر برای دلداری پیامبر و تقویت روحیه او و مؤمنان اشاره به تاریخ گذشتگان و حوادث دردناك زندگی آنها می‏كند. (وَلَقَدْ كذّبت رُسل مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلی ما كُذِّبُوا وَ اُوذُوا حتّی اتاهُمْ نَصْرُنا وَلا مُبَدِّلَ لِكَلماتِ الله وَلَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبإی المُرْسَلین - پیش از تو نیز پیامبرانی تكذیب شدند و در برابر تكذیب‏ها، صبر و استقامت كردند و (در این راه) آزار دیدند، تا هنگامی كه یاری ما به آنها رسید(تو نیز چنین باش و این یكی از سنت‏های الهی است) و هیچ چیز نمی‏تواند سنن خدا را تغییر دهد و اخبار پیامبران به تو رسیده است. انعام 34).

در این بین بهترین روش برای افزایش صبر و استقامت پیروی از مسیر اهل بیت (ع) است. با مطالعه در سیره و روش زندگی آن بزرگواران، به روش برخورد با مشكلات و مصیبتهایی كه از جانب حكومتهای جبّار بر آنان تحمیل شد آشنا خواهید شد. و همچنین در مواجه با مشكلات با توسل و استمداد، از آنان بخواهید در پیشگاه الهی شفیع شما باشند تا خدای نكرده با كم صبری و كم طاقتی موجبات نارضایتی خداوند فراهم نشود.

از دعا به درگاه الهی غافل نشوید و این وعده ایست كه خداوند به مؤمنین داده است: (و قال ربّكم اُدعونی استجب لكم – پروردگار شما گفته است مرا بخوانید تا (دعای) شما را به اجابت رسانم. غافر 60). از خداوند بخواهید هر چه سریعتر مشكلاتتان را رفع نماید و با بالا بردن صبر و استقامتتان شما را یاری كند.

دستورالعملی دیگر:

استغفار: یكی از ذكرهایی كه برای رفع مشكلات بسیار تأكید شده است، ذكر استغفار می باشد. رسول مكرم اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: (مَنْ أَكْثَرَ الِاسْتِغْفَارَ جَعَلَ اللَّهُ لَهُ مِنْ كُلِّ هَمٍّ فَرَجاً وَ مِنْ كُلِّ ضِیقٍ مَخْرَجاً وَ یرْزُقُهُ مِنْ حَیثُ لَا یحْتَسِبُ – كسی كه بسیار به درگاه الهی استغفار كند، خداوند مشكلاتش را برطرف، سختیهایش را آسان و از جایی كه اصلا خبر ندارد بهره مند و روزی می دهد. مستدرك‏ الوسائل ج 5 ص 317).

صدقه و انفاق: یكی از امور دیگر، در كنار رعایت تقوی و عمل به دستورات الهی كه در برطرف نمودن مشكلات انسان بسیار مؤثر می باشد، صدقه و انفاق در راه خداوند می باشد. خداوند در سوره لیل آیات 5 الی 7 می فرماید: (فَأَمَّا مَنْ أَعْطى‏ وَ اتَّقى،‏ وَ صَدَّقَ بِالْحُسْنى،‏ فَسَنُیسِّرُهُ لِلْیسْرى‏ - امّا آن كس كه (در راه خدا) انفاق كند و پرهیزگارى پیش گیرد، و جزاى نیك (الهى) را تصدیق كند، ما او را در مسیر آسانى قرار مى‏دهیم).

صله رحم: از دیگر اموری كه سبب آسانی مشكلات و رفع بلاها و گرفتاریها می شود، صله رحم و دیدار با آشنایان می باشد. امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: (إِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ تُزَكِّی الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِی الْأَمْوَالَ وَ تُیسِّرُ الْحِسَابَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَى وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ – دیدار با آشنایان سبب قبولی اعمال، افزایش اموال، آسان شدن حساب، رفع مشكلات و بلاها و زیاد شدن رزق انسان می شود. الكافی ج 2 ص 157).

با راهكارهای بالا شاید نتوان از رنج و سختی لذت برد اما می توان آن را قابل تحمل نمود. لذت بردن از سختیها و آزمایشهای الهی مختص كسانی است كه با دید توحیدی به زندگی نگاه می كنند. كسانی كه خواست خداوند مقدم بر خواسته هایشان است و عالم را در همه حال محضر او می دانند. انسانی كه یقین دارد خداوند در همه حال حتی در رنجها و سختیها نظاره گه اوست و به احوالش آگاه است به گونه ای رفتار می كند كه جز رضایت الهی را جلب نكند و لذتی بالاتر از جلب رضایت الهی برای بنده وجود ندارد.

ما نیز در پایان برای شما آرزوی موفقیت و سر بلندی می كنیم و از خداوند خواستاریم شما را در تمام مراحل زندگی یاری و مشكلاتتان را یكی پس از دیگری رفع نماید.