روش درمان فحاشی چیست؟
سوال
من فردی بد دهن و فحّاش هستم چندین بار تصمیم به ترك فحّاشی گرفته‌ام، اما موفق نشدم و ناخواسته به سبب چیزهای بی‌ارزش و كوچك دعوا و نفرین می‌كنم، با بیشتر افراد این گونه رفتار دارم، مرا راهنمایی كنید؟
پاسخ
پرسشگر گرامی همین كه متوجه شده‌اید كه مرتكب این عمل می‌شوید و با مشاوره خواسته‌اید آن را كنار بگذارید قدم بسیار بزرگی برای حل این مشكل برداشته‌اید. حال با توجه به این مطلب گام‌های بعدی را برای برطرف كردن این عیب بردارید.
گام اول: حفظ محبوبیت
همیشه تجه داشته باشید كه با بر زبان آوردن این كلمات به هدف خود نخواهید رسید همچنانكه قبلا سودی نبرده‌اید.با این كار محبوبیت خود را در بین افراد و اقوام نزدیك خود از دست می‌دهید؛ پس برای حفظ محبوبیت و تأثیرگذاری خود شیوة عملی و گفتاری خود را تغییر دهید.
گام دوم غفلت‌زدایی[1]
فحش به دیگران از گناهان و صفات زشت اخلاقی است و گناه وقتی رخ می‌دهد كه انسان جایگاه والای انسانی خود و رابطه‌اش با خدا را فراموش كند. برای اینكه همیشه متوجه این مقام باشید نكات زیر را رعایت كنید:
1. با ذكرها و دعاها مأنوس باشید (دائم‌الذكر باشید).
2. با افراد خوش دهن و خوب همنشین باشید و از افراد بددهن فاصله بگیرید. (بسیار مهم است).
3. اشتباه خود را سریع با عذرخواهی جبران كنید (ازخدا و از بندة خدا) این امر باعث می‌شود كه دفعات بعدی به آسانی فحش ندهید چون می‌دانید باید غرور خود را بشكنید و با التماس عذرخواهی كنید.
4. به یاد مرگ باش (زیارت اهل قبور، نوشتن وصیت‌نامه، شركت در مراسم دینی مذهبی).
5. توجه داشته باشید كه نام نیك است كه ماندگار است.
سعدیا مرد نكونام نمیرد هرگز
مرده آنست كه نامش به نكویی نبرند
6. به نماز و آداب آن (اذان، اقامه، وضو و دعاها) اهمیت بدهید.
7. در اعمال روزانه خود موعظه (سخنرانی، خواندن كتاب اخلاقی ...) را فراموش نكنید.
گام سوم خود تنبیهی
هرگاه مرتكب فحش و بددهنی شدید خودتان را جریمه كنید مثلاً خود را از رفتن به میهمانی دلخواه خود محروم كنید.
1) از طرف مقابل عذرخواهی كنید (چون عذرخواستن سخت است در واقع نوعی تنبیه محسوب می‌شود).
2) با خود عهد كنید اگر مرتكب بددهنی شدید طرف مقابل را تكریم كنید. مثلاً به او هدیه بدهید (و هدیه باید یكی از وسایل و یا چیزهایی باارزش شما باشد (چون دل‌كندن از آن برای شما بسیار سخت است به همین جهت سعی كنید با عمل خوب آن را نیز برای خود حفظ كنید(.
گام چهارم خود پاداش‌دهی
هر گاه دیدید كه توانسته‌اید در موقعیت‌های تحریك‌زا و فشارآور خودتان را كنترل كنید به خود پاداش دهید مثلاً ترتیب رفتن به خانه بهترین دوست خود را در قبال آن بدهید.
گام پنجم تنش‌زدایی
فحش دادن در واقع تخلیه كردن خود از فشار عصبی است كه به شما وارد شده در واقع شما به غلط از الگوهایی یادگرفته‌اید كه در مقابل این فشار موقتی كه وارد شده این گونه عمل نمایید بنابراین سعی كنید با توجه به گام دوم (غفلت‌زدایی) صفت صبر را در خود تقویت كنید. هرگاه احساس می‌كنید كه نمی‌توانید طرف مقابل را تحمل كنید سعی كنید از آن موقعیت و مكان خارج شوید و با تأمل، دنبال راه حل عاقلانه‌ای بگردید. با انجام حركات ورزشی، دوش آب ملایم، استفاده از پرورش گل، تنفس عمیق دركنار سبزه‌ها، توجه به نكات مثبت اطرافیان و دقت در اعمال عبادی، خودتان را مقابل این گونه عكس‌العمل‌ها مقاوم سازید.
گام ششم تحلیل مسئله
با خود فكر كنید آیا در موقع فحش دادن حق با من بود و یا طرف مقابل من. اگر حق با من است كه من با این گونه كلمات خودم را بدجلوه می‌دهم و در آخر نمی‌توانم به مقصود و هدف خود برسم و اگر حق با طرف مقابل باشد كه پس از این عمل دیگر چیزی جز رسوایی و خجالت باقی نمی‌ماند پس این فحاشی جز نرسیدن به هدف و كدر كردن روابط ثمره‌ای نخواهد داشت.[2]
گام هفتم تقویت اراده
ما انسان‌ها دارای دو بعد معنوی (عقل، دل و وجدان اخلاقی) و جسمی (مجموعه‌ای از غرایز) هستیم با تقویت بعد معنوی خودمان به وسیله اعمال عبادی تفكر بر بعد حیوانی و جسمانی خود كه همان خودخواهی‌ها و ... است، غلبه كنیم. در واقع ما وقتی می‌توانیم صفات بد را كنار بگذاریم كه بعد معنوی خودمان را تقویت كنیم.[3]
جنگ با خود
فحاشی ثمره‌ای جز بیماری‌های جسمی و روانی ندارد (زخم معده، سردرد و ...) چون كه فحاشی یعنی حركت بر خلاف عقل و وجدان و فطرت پاكمان. یعنی به طور ناخودآگاه وجدان از این عمل ناراحت است و دائماً با ما در جنگ است و این جنگ درونی باعث بیماری می‌شود.
خود را به برد باری زدن
در مواقع مختلف كه زمینه تند خویی فراهم می شود، اگر هم بردبار نباشیم خود را به بردباری بزنیم و شبیه انسان های صبور رفتار كنیم این كار به تدریج باعث می شود كه صفت حلم و بردباری در ما ایجاد شود و پایدار بماند.
با فرو نشاندن خشم و هیچ نگفتن و كنترل زبان به درجة ایمان خود می افزاییم و در زمرة كسانی قرار می گیریم كه خداوند آنها را دوست دارد. « وَ الْكاظِمِینَ الْغَیظَ وَ الْعافِینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یحِبُّ الُْمحْسِنِینَ »؛ از صفات متقین آن است كه خشم خود را فرو می نشانند و مردم را عضو می كنند و خداوند نیكو كاران را دوست می دارد. آل عمران، 132.
نکته
بهترین شیوه این است که در کنار نکات بالا «مهارت خودکنترلی» و «مدیریت خشم» نزد روان شناس آموزش ببینید.
معرفی منبع جهت مطالعه بیشتر:
* مجموعه کتابچه های مهارتهای زندگی: مهارت کنترل خشم،محمود دهقانی، علیرضا جزایری،تهران،ناشر دانژه - 1387
پی نوشت:
1. حسنی، سید مجتبی، گناه و ناهنجاری، قم، دارالغدیر، 1379، ص 37 و 47 و 140.
2. برخی از گناهان رابطه قلبی ما را با دیگران به هم می‌زند (فحش، غیبت ...) از طرفی پیوند عاطفی یك نیاز روانی است كه باید ارضاء شود و این گناه باعث می‌شود انسان مشغول تعارض‌های درونی ناشی از تنش و برخورد با دیگران شود.
3. مظاهری، حسین، عوامل كنترل غرایز، تهران، مؤسسه نشر و تحقیقات ذكر.