چكیده

فارابی در تبیین اندیشه‌های تربیتی خود با الهام از مبانی دین اسلام، انسان را موجودی از خدا و عائد به سوی خدا می‌داند. با توجه به آنكه وی معتقد است اخلاق تغییر‌پذیر و در نتیجه، امری اكتسابی است و از سویی، هیچ فضیلتی برای انسان فطری و طبیعی نیست، و در فطرت هیچ انسانی از ابتدای خلقتش كمال وجود ندارد، در نتیجه، همه افراد را برای رسیدن به سعادت و كمال نیازمند به تعلیم و تربیت به واسطه افعال ارادی می‌داند. وی تحصیل فضایل مختلف را از دو طریق «تعلیم» برای ایجاد فضایل نظری و «تأدیب» برای ایجاد فضایل اخلاقی و عملی دانسته و طریق دستیابی به سعادت را شناخت سعادت و عوامل آن، خواست و اراده، و عمل معرفی می‌كند. اندیشه‌های تربیتی فارابی تحت تأثیر دیدگاه فلسفی وی بوده و تا حدی انتزاعی است، از این‌رو به نظر می‌رسد چنین دیدگاهی آرمان‌گرایانه و تا حدی دست نایافتنی باشد.