چادر و حجاب مانع پیشرفت
دوره‌ی موسوم به کشف حجاب، یکی از مهمترین برهه‌های تاریخ فرهنگی ایران معاصر را شکل می‌دهد که سنگ بنای شکل‌گیری نظامی فاسد از حیث اخلاقی و فرهنگی و رشد نسلی در معرض آلودگی را گذاشت که با بهانه‌هایی نظیر تجددخواهی، دوری از سنت، احترام به حقوق زنان و... جامعه را به سمت بی‌بندوباری، مصرف‌زدگی، دین‌گریزی و غرب‌زدگی سوق داد.
دواصل اساسی همیشه پیش وری رضاشاه بود؛ اول مبارزه با روحانیت و نیروهای مذهبی و دوم تقلید و کپی‌برداری از غرب. این تقلید به حدی بود که در محورهای اساسی اصلاحات رضاشاهی، تغییر جایگاه زنان، آن هم با استفاده از زور و نمادهای غربی، مسئله‌ای بود که بیشترین مخالفتها را به همراه داشت.
صدور فرمان رسمی کشف حجاب توسط رضاشاه
زمانی که امان‌الله خان و همسرش شاه و ملکه افغانستان در سال ۱۳۰۸ به ایران آمدند، ملکه افغانستان بی‌حجاب بود. روحانیون از رضاشاه خواستند ملکه افغانستان را مجبور به داشتن حجاب کند که رضاشاه نپذیرفت. در همین زمان شایعاتی دربارهٔ تصویب قانون منع حجاب پخش شد.
رضاشاه در خرداد ۱۳۱۳پس از تنها سفر خارجی‌اش به ترکیه ، تحت تأثیر اقدامات متجدد آتاتورک قرار گرفت. هرچند شایعاتی دربارهٔ ممنوعیت حجاب در مدارس دخترانه پخش شد، ولی قانونی در این راستا تصویب نشد.
رضا شاه که شدیداً تحت تأثیر سفر ترکیه و بی حجابی زنان آنجا قرار گرفته بود، این مسئله را پس از یک سال از گذشت سفر به ترکیه در آذر ۱۳۱۴ به محمود جم «رئیس‌الوزرا» چنین گفت: از وقتی که به ترکیه رفتم و زنهای آنها را دیدم دیگر از هر چه زن چادری است بدم آمده‌است. اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است.
بخشنامهٔ کشف حجاب ۲۷ آذر ۱۳۱۴ از طرف رئیس‌الوزرا به دربار فرستاده شد و رضاشاه در ۱۷ دی ۱۳۱۴ طی جشن فارغ‌التحصیلی دختران در دانشسرای مقدماتی رسماً فرمان کشف حجاب را صادر کرد.
اما تفاوت شیوه کشف حجاب توسط رضا شاه با روش آتاتورک این بود که کشف حجاب در ترکیه اختیاری بود و علاوه بر آن آتاتورک فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده و تبلیغات محتاطانه‌ای برای تشویق زنان به برداشتن حجاب اجرا کرد اما رضاشاه این کار را با زور و اجبار انجام داد و به‌طور ناگهانی حق انتخاب را از زنان گرفت؛ تا جاییکه بخشی از زنان که مسن‌تر بودند در خانه محبوس شدند.
واکنش رجال سیاسی ایران به فرمان کشف حجاب
بیشتر رجال سیاسی موافق طرح کشف حجاب بودند. حتی برخی از آنان، طراح این برنامه بودند. یکی از اینها علیاصغر حکمت، وزیر معارف رضاشاه است که بانی مراسم 17 دی و اعلام رسمی کشف حجاب در آن روز شد. یکی دیگر از این رجال، جم وزیر داخله و رئیسالوزراء زمان اعلام کشف حجاب است. وی همان کسی است که برای خوشخدمتی نسبت به طرح رضا شاه، دستور داد شبانه مسجد گوهرشاد مشهد را که مخالفین کشف حجاب و لباس اروپایی در آن تجمع کرده بودند، به گلوله ببندند. حکمت و جم، در حقیقت دو بازوی پرتوان رضاخان برای انجام مراسم 17 دی محسوب میشدند.
جز خانواده سلطنتی، زنان اشراف، امراء و رجال سیاسی در فراهم ساختن زمینههای کشف حجاب نقش چندانی نداشتند. در واقع، روز 17 دی ماه 1314، بانوان رجال و وزراء برای اولین بار بدون حجاب در مراسم افتتاح دانشسرای مقدماتی شرکت کردند. در همین مراسم بود که وزراء برای اولین بار توانستند با خانمهای یکدیگر آشنا شوند. رضاشاه در صحبتی با وزراء و معاونین آنها گفته بود: حضور دختران من باید سرمشق زنهای شما وزراء و معاونین باشند.
در تمام طول سخنرانی شاه بعضی از بانوان چنان از بی حجابی خود ناراحت بودند که رو به دیوار ایستاده و روی خود را بر نمی گرداندند و از گریه خود نمی توانستند جلوگیری نمایند. از فردای آن روز، بر سر کردن چادر در خیابانهای تهران ممنوع گردید.
برخورد قهرآمیز با مخالفین کشف حجاب
اولین واکنش دولت رضاشاه در قبال مخالفین اخطار شدیداللحنی بود که به هیچوجه قصوری در انجام وظایف ننمایند. در بخشنامه رئیسالوزراء و وزیر امور داخله آمده است که «هیچ کس از بانوان نباید با چار قد در معابر دیده شوند والا حکام در درجه اول مسئول و شدیداً مورد مؤاخذه قرار خواهند گرفت.»
در پی این بخشنامه والیان ولایات به حاکمان شهرها ابلاغ کردند که دقیقاً طبق مفاد بخشنامه ریاست وزراء عمل نمایند و در صورتی که در انجام «این امر قصور نموده یا مینمایند حسبالامر ریاست وزراء از خدمت منفصل خواهند شد.»
از مهمترین مخالفت ها با کشف حجاب و برخورد قهرآمیز با آن واقعهٔ مسجد گوهرشاد مشهد یا قیام گوهرشاد در تیر ماه سال ۱۳۱۴ هجری خورشیدی است. احمد بهار در روزنامه بهار به تاریخ ۷/۳/۱۳۲۱ تعداد کشته‌ها این واقعه را ۱۷۵۰ نفر ذکر کرده و علیرضا بایگان نیز که از شاهدان واقعه بوده، عده ۱۶۷۰ را تایید کرده است.