نویسندگان:  حاجی فرجی مجید*
 
 * انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی كشور، دانشكده تغذیه و صنایع غذایی، دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی
 
چکیده: 

زمینه: پژوهش انسانی بایستی پاسخگوی نیازهای بهداشتی جمعیت یا جامعه ای باشد كه در آن انجام می گیرد. مقتضیات اخلاقی فقط زمانی برآورده می شود كه مداخلات موفقیت آمیز یا دیگر منافع حاصل از چنین پژوهش هایی در اختیار جامعه قرار گیرد. لذا، به منظور تامین مقتضیات اخلاقی، یك فرایند برنامه ریزی و مدیریتی باید قبل از آغاز پژوهش، انجام و تا پایان مراحل اجرایی و حتی در دسترس قرار دادن نتایج حاصل به مراجع ذی صلاح و جمعیت مورد مطالعه، مورد پایش و ارزشیابی قرار گیرد. صلاحیت و مهارت محققین متخصص و شرایط ایمن محیط پژوهش بایستی پیش از اجرا مورد تایید كمیته های اخلاق واقع گردد و در حین اجرا نیز به محض برخورد با موارد خلاف تعهد و اصول انسانی از ادامه آن جلوگیری به عمل آید. كسب رضایت آگاهانه آزمودنی و دادن اطمینان از خروج اختیاری و بدون قید و شرط او از پژوهش، جزء لاینفك تعهدات پژوهشگر محسوب می گردد. از جمله معضلاتی كه بعضا، در مورد انجام پژوهش های حمایت شده از سوی پشتیبانان رخ می نماید سوگیری در اجرا و ارایه نتایج حاصل از تحقیق می باشد، لذا پژوهشگر، موظف به انجام تعهدات خویش فارغ از ارتباطات خاص به ویژه اقتصادی اجتماعی با پشتیبانان است و در صورت بروز تضاد منافع بالقوه، باید آنرا برای كمیته های اخلاقی و حتی در انتشار آشكار سازد.
نتیجه گیری: در این مقاله جنبه های مختلف اخلاقی در پژوهش های زیست پزشكی بر روی آزمودنی های انسانی و دستور العمل های ضروری جهت رعایت حقوق آنها در پژوهش مورد بازنگری قرار گرفته است.

 منبع : نشریه:  اخلاق در علوم و فناوری :   بهار و تابستان 1388 , دوره  4 , شماره  2-1 ; از صفحه 67 تا صفحه 78 .