بهترين راه های کسب آرامش از نظر اخلاق چیست؟

دستیابی به آرامش واقعی یكی از خواسته های همیشگی بشر بوده است و دراین راستا انسان در طول تاریخ تلاش ها و رنج های بسیاری را به جان دل پذیرفته است. بی شك بخش وسیعی از تلاش های علمی بشر و كشف رازهای ناگشوده جهان طبیعت به منظور دسترسی به امكاناتی بوده است كه آرامش و آسایش را برای انسان به ارمغان آورد ازسوی دیگر مطالعات آكادمیك و تحقیقات روانشناسی پیرامون آرامش و اضطراب و عوامل و موانع هریك بخش قابل توجهی از پژوهش های علوم انسانی را به خود اختصاص داده است.

می‌توان گفت که دست‌کم [1] دو نظام اساسی بر وجود انسان حاکم است به‌طوری که این دو، اساس و زیربنای شخصیت انسان را در گذر زمان می‌سازند. به سخن دیگر، مجموعه‌ی این دو نظام یکپارچه، جامع و پویا محرّک شخصیت انسان هستند. بنابراین، هرچه این نظام قوی‌تر، منسجم‌تر و رشدیافته‌تر باشد، انسان بهتر، سریع‌تر و آسان‌تر می‌تواند به سوی خدا اوج گرفته[2] و راه‌های نیل به سلامت و آرامش را طی کند[3] و در نهایت در دارالسلام الهی استقرار یابد. [4] حرکت رو به جلو این نظام یکپارچه در عمل همان ارتباط‌های چند گانه است.

یکی از آثار مهم چنین ارتباطی رسیدن به حالت اطمینان، آرامش، نشاط و امیدواری است.

سازنده‌ترین، مهم‌ترین و مؤثرترین ارتباط، ارتباط با خداوند است؛ چراکه او اصل و منبع سلامت و امنیت است، [5] و ابتدا و انتهای سلامت نیز اوست.[6]

بهترین راه های کسب آرامش از نگاه قرآن

1. ایمان

ایمان عبارت است از باور وتصدیق قلب به خدا ورسولش،آنچنان باور وتصدیقی كه هیچگونه شك و تردیدی بر آن وارد نشود. تصدیق مطمئن وثابت ویقینی كه دچار لرزش وپریشانی نشود وخیالات ووسوسه ها در ان تأثیر نگذارد وقلب واحساس در رابطه با آن گرفتار تردید نباشد.

در قرآن در سوره مباركه فتح می خوانیم: «او كسی است كه آرامش را در دلهای مۆمنان نازل كرد تا ایمانی به ایمان شان بیافزایند... ». اولین برداشتی كه صورت می گیرد این است كه بدون ایمان، آرامش روحی وروانی وجود ندارد.

2. ذکر

قرآن یكی از عوامل آرامش را ''ذكر''(یاد خدا)معرفی كرده است. چنانچه می فرماید:

"الّذین آمنوا وتطمئنّ قلوبهم بذكر الله الا بذكر الله تطمئنّ القلوب "آنها (كسانی كه به خدا برمی گردند) كسانی هستند كه ایمان آورده اند، ودلهایشان به یاد خدا مطمئن (وآرام) است، آگاه باشید،تنها با یاد خدا دلها آرامش می یابد".
وقتی انسان گمان داشته باشد كه در آینده نعمتی نصیب او خواهد شدكه از آن لذّت می برد و بهره مند می شود، از این اندیشه، احساس خوب وحالت مطلوب وشیرینی به وی دست می دهد كه ما آن را «رجاء» می نامیم

3. توكّل

توكّل از ریشه (وكل) می باشد. و به معنی وكیل گرفتن و واگذاری كارها به وكیل می باشد.

در مجمع البحرین آمده است كه: التوكّل علی الله: انقطاع العبد فی جمیع ما یأمله من المخلوقین

یعنی: "بنده برای رسیدن به آرزوهایش از همة مردم قطع امید كند وتنها به خداوند امید داشته باشد وحوائجش را تنها از او بخواهد" واین است معنای توكل بر خدا.
تقوا

4. تقوا

مورد تقوا هم آیات فراوانی در قرآن آمده است یكی از آیاتی كه به موضوع ما مربوط می شود ومی توان این برداشت را از آن داشت كه تقوی از عوامل آرامش است،آیه شریفة:

ألا انّ اولیاء الله لاخوف علیهم ولا هم یحزنون الّذین آمنوا وكانوا یتّقون لهم البشری فی الحیوة الدنیا والآخرة...؛ آگاه با شید (دوستان و) اولیای خدا نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند همانا كه ایمان آوردند و (از مخالفت فرمان خدا)پرهیز می كردند در زندگی دنیا و آخرت، شاد(ومسرور)ند.

5. توبه

توبه و باز گشت از گناه وحركت به سوی خدا، تنها راه نجات گناهكاران، وسیله تقرّب ودوستی با خدا، تبدیل كننده سیئات به حسنات ومایةامید نا امیدان ونخستین مقام عارفان واوّلین منزل سالكان كوی دوست است. توبه با همةخواصی كه داردیك خاصیت ویژه وممتاز، برای توبه كننده دارد، وآن ایجاد آرامش واطمینان روحی وروانی است. چرا كه كسی كه خود را گنه كار می داند در یك بحران روحی به سر می بردكه با توبه این بحران روحی تبدیل به آرامش وسكون خاطر فرد می شود.

6. انس با قرآن

قرآن كه خود یك نسخة شفا بخش برای همة دردها می باشد، خود را به عنوان یك عامل جهت تسكین قلبها ومحكم كردن دل وآرام بخش معرفی می كند. وهر كس با این نسخة الهی انس بیشتری داشته باشد وبر خواندن آن مداومت داشته باشد احساس اطمینان وآرامش بیشتری بر وجودش حاكم می شود.

قرآن خطاب به پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید: "وقال الّذین كفروا لو لا نزّل علیه القرآن جمله واحده كذلك لنثبت به فۆادك ورتّلناه ترتیلا "

( و كافران گفتند: چرا قرآن یك جا بر او نازل نمی شود ؟! این به خاطر آن است كه قلب تو را به وسیله آن محكم داریم و (از این رو)آن را به تدریج بر تو خواندیم)
توبه وباز گشت از گناه وحركت به سوی خدا، تنها راه نجات گناهكاران، وسیله تقرّب ودوستی با خدا، تبدیل كننده سیئات به حسنات ومایةامید نا امیدان ونخستین مقام عارفان واوّلین منزل سالكان كوی دوست است. توبه با همةخواصی كه داردیك خاصیت ویژه وممتاز، برای توبه كننده دارد، وآن ایجاد آرامش واطمینان روحی وروانی است

7. امید

وقتی انسان گمان داشته باشد كه در آینده نعمتی نصیب او خواهد شدكه از آن لذّت می برد و بهره مند می شود، از این اندیشه، احساس خوب وحالت مطلوب وشیرینی به وی دست می دهد كه ما آن را «رجاء» می نامیم.

در قرآن كریم آیات زیادی راجع به امید وجود داردواین حقیقت با تعابیری مثل رجاء ویأس وقنوط آورده شده است.

به عنوان نمونه در سوره مباركه یوسف آمده است كه:

یا بنی اذهبوا فتحسسوا من یوسف واخیه ولاتایئسوا من روح الله انّه لا ییئس من روح الله الاّ القوم الكافرین؛ پسرانم! بروید واز یوسف وبرادرش جستجو كنید واز رحمت خدا مأیوس نشوید كه تنها گروه كافران از رحمت خدا مأیوس می شوند.

در قرآن کریم موارد بسیار دیگری برای کسب آرامش ذکر شده است از جمله: صبر، استعاذه، دعا کردن، عبادت ، عفت و پاکدامنی، محبت و دستگیری از مردم، و ... که به دلیل رعایت اختصار به همین مختصر اکتفا می کنیم و جویندگان آرامش و راحتی روان را به کتاب سراسر نور و شفای خداوند ارجاع می دهیم .

پی نوشت:

1. بُعد انگیزشی را نیز می‌توان به آن اضافه کرد که فعلاً از محل بحث خارج است.

2. إِلَیهِ یصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالحُ یرْفَعُهُ» (فاطر، 10)

3. یهْدِی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلَمِ» (مائده، 16)

4. َهُمْ دَارُ السَّلَامِ عِنْدَ رَبِّهِمْ» (انعام، 127)

5. هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُۆْمِنُ الْمُهَیمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ» (حشر، 23)

6. اللهم انت السلام و منک السلام و بک السلام و الیک یعود السلام» (قمی، مفاتیح الجنان، تعقیبات مشترکه)