صداقت در مقایسه با شفافیت در بازار اسلامی (مقارنة الصدق مع الصراحة فی السوق الإسلامی)
مشخصات مقاله
عنوان نشریه:
معرفت اخلاقی : بهار 1391 , دوره 3 , شماره 2 (پیاپی 10) ; از صفحه 89 تا صفحه 115.
نویسندگان:
داوودی پرویز, رجایی سیدمحمدكاظم, كاظمی مصطفی*
* موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
چکیده:
چکیده فارسی:
شفافیت بازار را می توان به «جریان به موقع و قابل اتکای اطلاعات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که در دسترس همه ذی نفعان بازار باشد» توصیف نموده و نبود شفافیت را به «ممانعت عمدی از دسترسی به اطلاعات، ارائه نادرست اطلاعات یا ناتوانی بازار در کسب اطمینان از کفایت و کیفیت اطلاعات ارائه شده» تعریف کرد. با وجود بیان ویژگی شفافیت یا اطلاعات کامل برای بازار رقابت کامل، اغلب اقتصاددانان اذعان دارند که بیشتر بازارها از نقصان اطلاعات رنج برده، در شرایط رقابت ناقص بوده و تعادل و الراس، خیال پردازانه است. آنان برای ترمیم نقصان اطلاعات در بازار، راهبردهایی، چون علامت دهی عرضه کنندگان، طراحی نهادها و مدیریت و نظارت دولت را ارائه کرده اند. به نظر می رسد اقتصاد سرمایه داری ذاتا از نقصان و پنهان کاری اطلاعات رنج می برد و با این مبانی، توان ترمیم این نقیصه را ندارد.
در بازار اسلامی با واژه صداقت روبرو هستیم. صداقت، فضیلتی اخلاقی و کمال ذو مراتب با مبنا و بار ارزشی متفاوت با شفافیت است. افزون بر وصف بازار، وصف عوامل بازار نیز می باشد. منظور از صداقت، معنای وسیع آن، یعنی صدق در نیت، رفتار و ساختار است. امانت داری، وفای به عهد، انصاف و هر آنچه در گفتار یا عمل به اطمینان و اعتماد طرفین مبادله منتهی شود، درون آن قرار دارد. صداقت در ارتباط فرد با خود، خدا، افراد دیگر جامعه و با محیط تجلی پیدا می کند و در فرد یا بازار به عنوان یک ملکه رسوخ یافته، پایدار می شود و در نتیجه، میان ظاهر و باطن، گفتار با نوشتار و بیان کالبد و رفتار و همه این ها با یکدیگر تعادل برقرار می کند. در این بازار، طرفین نوعی احساس آرامش از رفتار یکدیگر دارند و پنهان سازی اطلاعات به صورت عمدی در خصوص مبادله یا کالا در بازار وجود ندارد و اگر خطایی صورت پذیرد، امکان جبران خطا در ساز و کار بازار وجود دارد.
چکيده عربي:
يمكن تعريف الصراحة في السوق بما يلي: وصول المعلومات الاقتصادية والاجتماعية والسياسية إلي متناول جميع أصحاب المصلحة، في وقتها المناسب وبشكل معتمد. وبالرغم من بيان خصائص الصراحة أو المعلومات الكاملة في السوق التنافسي الكامل، إلا أن معظم خبراء الاقتصاد يذعنون بأن أكثر الأسواق تعاني من النقص في المعلومات. ومن أجل رأب الصدع الحاصل بالنسبة إلي المعلومات في السوق، فقد طرحوا استراتيجيات معينة في هذا الصدد، مثل تشخيص الذين يقومون بعرض بضائعهم و تأسيس مراكز ودوائر حكومية خاصة للإشراف. ويبدو أن الاقتصاد الرأسمالي عاجز عن تعويض هذا النقص.
أما في السوق الإسلامي، فإن مفهوم (الصدق) يعتبر فضيلة أخلاقية وكمالا ذا مراتب تستند إلي مبادئ أصولية متنوعة تختلف عن الصراحة، فهو فضلا عن كونه وصفا للسوق، فإنه يصف عوامله كذلك. والمقصود من الصدق بمعناه الواسع هو الصدق في النية والسلوك والبنية. في السوق الذي يحكمه الصدق، فإن طرفي المعاملة يشعران بنوع من الطمأنينة بالنسبة إلي سلوك بعضهما البعض، حيث لا يوجد أي نوع من كتمان المعلومات بشكل متعمد عند تبادل البضاعة، وإذا ما حصل خطأ فهناك آلية في السوق من شأنها تعويضه.