سال سوم، شماره چهارم، پاییز و زمستان 1391، صفحه 39 ـ 54

Ma'rifat-i Ākhlaqī, Vol.3. No.4, Fall & Winter 2012-13

مهدی فصیحی رامندی*

چكیده

این مقاله با هدف بررسی تحلیلی اصول تربیت اخلاقی و اصول تربیت عرفانی به معنای قواعد تجویزی، عام و كلی‌ای كه در فرایند تحول اخلاقی و عرفانی به‌كار گرفته می‌شود، ‌و تعیین میزان انطباق و عدم انطباق آنها با یكدیگر سامان یافته است. پرسش اصلی این است كه اصول و قواعد كلی حاكم بر دو فرایند تربیت عرفانی و اخلاقی به چه میزان انطباق دارند. روش پژوهش، روش كتابخانه‌ای و ‌تحلیل محتوای كتب اخلاقی، و عمدتاً‌ عرفان عملی و استنطاق این متون برای به دست آوردن اصول تربیتی و مقایسه آن دو دسته اصول بود. نتایج تحقیق حاكی از آن بود كه علی‌رغم اینكه ماهیت تربیتی دو فرایند تربیت عرفانی و اخلاقی، اقتضای اصول مشتركی مانند تدریج، شریعت‌محوری و ترابط تأثیری ظاهر و باطن را دارند، اما در بخشی از اصول ناهمپوشان هستند. دو اصل توده‌محوری و پرورش تعقل اخلاقی از اصول مختص تربیت اخلاقی و اصول فردمحوری، ترتب اندراجی،‌ انحلال فردیت و لزوم مرشدمحوری از اصول مختص ‌تربیت عرفانی شناخته شد.

* دانشجوی دكترای مدرسی معارف گرایش اخلاق اسلامی دانشگاه معارف                     mahdi_fasihi56@yahoo.com

دریافت: 27/ 12/ 1391 ـ پذیرش: 9/ 2/ 1392