چرا دعايم مستجاب نمي شود؟!
نمي دانم چرا دعاهاي من اصلا مستجاب نمي شود، تمام حاجاتم هم مشروع است، گاهي به خدا التماس هم مي كنم ولي سودي ندارد، خدا را به ائمه معصومين(علیهم السلام) هم قسم مي دهم ولي سودي ندارد؟ نمي توانم با اين سخن كه هرچه دعا مي كنم مصلحت من نيست كه مستجاب شود، قانع شوم.
آيا مثلا داشتن شغل مصلحت يك جوان نيست؟
اگر انسان نگرش درستي نسبت به دعا داشته باشد؛ هم دعا مي کند و هم آرامش دارد و نگران چيزي نيست. در اين راستا ذکر چند نکته در پاسخ به سؤال شما لازم و ضروري است؛ تقاضا دارم هر نکته را چند بار با دقت، مطالعه کنيد:
- انسان به هنگام دعا کردن، فقط بايد خدا را با قلب و زبان، بخواند و از خدا طلب برآورده شدن حاجت نماید. گاه انسان در دعا با زبان، خدا را مي خواند، ولي در قلب چشم اميد به خلق خدا دارد. اين خود مانعي است بر سر راه استجابت دعا. در هنگام دعا بايد «مضطرّ» بود. مضطرّ همچون کسي است که در دريا خود را در حال غرق شدن مي بيند و براي خود پناهي جز خدا نمي يابد و فریاد درسی جز ربّ العالمین نمی شناسد؛ در اين صورت چگونه خدا را مي خواند؟
دعا کردن آدبي دارد که متضمّن اجابت است و خداي متعال هم وعده اجابت داده، امّا اولاً خداي متعال روي مصالح و حکمت خود کار مي کند و ثانياً وعده اجابت او در حدّ اقتضا است نه عليّت؛ يعني اگر مانعي در کار نباشد اقتضاي اجابت دارد و اين به اين معنا نيست که دعاي ما علت حتمي اجابت باشد و خداوند را مجبور به اجابت کنيم؛
پس خود ما باید زمینه اجابت را فراهم سازیم و دنبال نماییم.
لذا يکي از شرايط مهم دعا تلاش و کوشش خود شخص براي تحقق خواست هايش است. دعا در صورتي اجابت مي شود که خود شخص تمام تلاش خود را براي هدف اش کرده باشد و در اين زمينه کوتاهي صورت نگرفته باشد.
- اجابت ممکن است تا مدتي به تاخير بيافتد و اين به معناي عدم اجابت نيست.
- مومن تسليم خدا است، ما نبايد با دعا کردن روح تسليم را از دست بدهيم و مانند کودکی بر خواسته خود پافشاري کنيم. وظيفه ما دعا کردن و درخواست از خداي متعال است و اقضاي ايمان و توکل و تسليم اين است که نتيجه نهايي امور را به خداوند بسپاريم.
- وقتي دعا مي کنيم بايد باور داشته باشيم که خداوند اگر مصلحت بداند حتما حاجت ما را مي دهد.
- ممکن است خداوند براي «امتحان بنده»، حاجت او را ندهد، يا به تاخير اندازد:
* آيا فقط زماني که خداوند حاجت ما را بدهد به او ايمان داريم؟
* آيا اگر در برآورده شدن حاجت تاخير افتد، اعتماد ما به خدا کم رنگ مي شود؟
* و يا طبق فرمايش شما به او بدگمان مي شويم؟
بدبيني به خدای متعال، که وجودش خير محض است و از هر گونه خطايي مبرّي می باشد، از ضعف ايمان است و شايد اين ضعف در ايمان فقط با عدم استجابت دعا خود را نشان بدهد؛ لذا خداوند مهربان، قبل از اينکه فرصت ها از دست برود عيب شما را به شما نشان داده است تا آستين همّت را بالا زده، اين ضعف را برطرف کنيد!
- گاه ممکن است دعا مستجاب شده، اما زمان آن نرسيده باشد. حضرت موسي (عليه السلام) آل فرعون را نفرين کرد و خداوند اجابت فرمود، امّا بنا بر مصلحت الهي، چهل سال طول کشيد!
- چرا هر گاه دعا مستجاب نمي شود به گردن خدا مي اندازيم؟ شايد ما و یا دیگری کاري کرده ايم که دعايمان به اجابت نمي رسد؟ مثل پدر یا مادری که در ازدواج دخترش سنگ اندازی می نماید.
گاه انسان «گمان » مي کند که اهل گناه نيست؛ در حالي که مرتکب گناهان مي شود ولي خود نمي داند. ما گاهي گمان مي کنيم تنها با ترک دزدي، زنا و... وخواندن نماز و گرفتن روزه و... از گناهان دور شده ايم؛ در حالي که ممکن است پدر و مادر از ما راضي نباشند و ما نسبت به آنها بي توجه باشيم.
در روايات اسلامي آمده است که: اگر والدين به صورت شما زدند، بدون ذره اي ترش رويي، طرف ديگر صورت را به آنها نشان دهيد و آمادگي خود را براي سيلي ديگري اعلام داريد! و يا در روايتي ديگر فرزند را غلام حلقه بگوش والدين مي داند؛ براستي آيا ما در ارتباط با والدين، اينگونه رفتار کرده، مانند غلام حلقه بگوش از آن ها اطاعت مي کنيم؟!
- دعا باید منطقی و ممکن باشد: آيا همه ی درخواست هاي ما از خداوند درست است يا خير؟ بعنوان مثال: ممکن است دعا براي ازدواج با فردی داریم که نافرجام خواهد بود، پس در دعا نبايد براي خدا، تعيين تکليف کرد بلکه از او بخواهيم به هر طريقي که خير مااست در زنگیمان جاری نماید.
شما دوست بزرگوار تنها به يک حاجت – داشن شغل – اشاره فرموديد؛ دو سؤال مطرح است:
آيا از همه ي توان خود براي تحصيل، استفاده فرموده ايد؟ چه در زمینه انتخاب رشته و چه سطح تحصیلات و چه در گرایش و انتخاب محل تحصیل.
آيا حاضريد با کارگري صفر در زمینه رشته تحصیلی خود شروع کنيد يا اينکه از شغل هاي پايين عار داريد و منتظر شغلي هستيد که سطح بالا باشد؟
- از خدايي که «فعال مايشاء و قادر متعال» است نبايد طلبکارانه چيزي خواست. يادمان باشد او خداست و ما بنده؛ او مولاست و ما عبد؛ لذا بنده از مولاي خود، هيچ طلبي ندارد! بنده تنها مي تواند از مولاي خود، درخواست کند.
خيلي ها با يک «يا الله» و يا با يک «صلوات» حاجت گرفته اند چون در زندگي مسير عبوديت را طي کرده و خود را در لفظ و عمل، بنده ي خدا مي دانند.
داستان آن باربر اصفهاني را شنيده اي که وقتي بچه از بالا به زمين در حال سقوط بود، با يک اشاره، کودک در بين زمين و آسمان توقف کرد و آهسته آهسته به آغوش او آمد؛ وقتي از او علت اين کرامت را پرسيدند گفت: «عمري هر چه خدا گفت گفتم چشم و انجام دادم، حالا من به خدا گفتم: خدايا مادر اين بچه را داغدار نکن، او هم اجابت کرد (او گفت: چشم).
امام علی(ع) در پاسخ به این سوال که خداوند فرموده:«ادعونی استجب لکم؛ بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را» پس چرا دعا می کنیم ولی دعایمان اجابت نمی شود؟ فرمود: زیرا دل های شما هشت خیانت کرده است:
1. شما خدا را شناختید امّا حقّ او را چنان که بر شما واجب است اداء نکردید.
2. ایمان به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) آوردید، امّا با سنت او مخالفت کردید، پس فایده ایمان شما چیست؟
3. قرآن را خواندید ولی عمل نکردید.
4. گفتید از آتش جهنم می‌ترسید امّا در هر وقت با گناهان خود بدن های خود را آماده عذاب ساختید.
5. از نعمت‌های خدا استفاده کرده ولی سپاسگزاری نکردید.
6. خداوند شما را به دشمنی شیطان امر کرده، شما با زبان با او دشمنی کردید ولی در عمل با او مخالفت نکردید.
7. عیب‌های مردم را جلوی چشم خود قرار دادید امّا عیوب خود را پشت سر انداختید.1
امام علی(علیه السلام) درباره این که چه حکمت‌هایی در تأخیر استجابت دعاست؟ می‌فرمایند:" تأخیر در اجابت دعا تو را نومید نگرداند؛ زیرا که بخشش )خداوند) بسته به نیّت تو است؛ چه بسا که در برآوردن خواهشت تأخیر شود، تا بدین وسیله خواهنده را پاداش بزرگتر و امیدوار (به بخشش الهی) را بخشش بیشتر دهد؛ بسا باشد که چیزی بخواهی و به تو داده نشود امّا دیر یا زود بهتر از آن به تو داده شود، یا برای خیر و مصلحت تو از تو دریغ شده است. و بسا خواستهای که اگر برآورده شود موجب نابودی و تباهی دین تو گردد2".
امام باقر(علیه السلام) نیز در بیان موانع استجابت دعا می‌فرمایند: "(گاه) بنده از خداوند حاجتی را میخواهد و از شأن خداست که آن را در آیندهای نزدیک، یا با تأخیر برآورده سازد؛ امّا بنده بعدا مرتکب گناهی میشود. پس، خداوند تبارک و تعالی به فرشته میگوید: حاجت او را برآورده مساز و او را از آن محروم گردان؛ زیرا که او خود را در معرض خشم من نهاد و مستوجب محرومیت از سوی من شد3.
رسول مکرم اسلام همچنین فرمودند: "بدانید که خداوند، دعایی را که از دلی غافل و بیخبر باشد، نمیپذیرد.4
منابع:
1- أعلام الدین: 269 منتخب میزان الحکمة : 196
2- کشف المحجّه: 228 منتخب میزان الحکمة : 200
3- الخصال: 337 / 40 منتخب میزان الحکمة : 196
4- بحارالأنوار: 93 / 321 / 31 منتخب میزان الحکمة : 196