3- رعایت اعتدال در مبارزه با نفس

بعضی از مكاتب و مسلك های عرفانی در مبارزه با نفس به نوعی دچار افراط شده و افزون بر آن همه جایگاه تعقل و اندیشه را به فراموشی سپرده و در نتیجه منتهی به یك سلسله تعلیمات مغایر با كتاب و سنت گردیده اند؛ مثلاً به بهانه جهاد با نفس و خودپرستی، عزّت و كرامت نفس را نادیده گرفته اند. حال آنكه در آموزه های اسلامی كرامت و شرافت نفس نه تنها یك فضیلت اخلاقی (ولله العزه ولرسوله و للمومنین؛ منافقون/8)، بلكه تحصیل و تقویت آن، خود یك شیوه تربیتی است.

عارف ما معتقد است كه سالك باید از طریق ریاضت های شرعیّه به رام نمودن نفس خود اقدام نماید. ایشان می فرماید: مگر ریاضات شرعیّه قحط است از برای رام كردن نفس، مثل بیداری شب و گرسنگی روز و پیاده راه رفتن در اسفار عبادتیه و غیر ذلك الا باید بخلاف شرع درست شود، باری فرقه ای هستند كه حقیقتاً ریاضت كشیده اند به ریاضات شرعیّه و طی بعضی مراحل و مقامات هم نموده اند. (بهاری، 1364: 84)

ایشان در فرازی از بیانات خود می فرماید:«خیر الامور اوسطها در همه چیز جاری است افراط و تفریط، هیچ كدام صحیح نیست، در هیچ مرتبه»(همان:95)

از نظر ایشان بدن مركوب انسان است، اگر صدمه ای بخورد از پا می افتد، در عین حال نباید خیلی هم به هوای آن چرخید چرا كه در این صورت یاغی می شود دیگر از انسان اطاعت نمی كند.(همان)